ผู้เสียชีวิตหวัดนกสหรัฐฯเลี้ยงสัตว์ปีกหลายชนิดร่วมกัน

 เมื่อวันที่ ๒๑ พฤศจิกายน กรมอนามัยรัฐวอชิงตันยืนยันว่ามีผู้ป่วยที่กำลังรับการรักษาโรคไข้หวัดนกสับไทป์เอช ๕ เอ็น ๕ เสียชีวิต

การตรวจวิเคราะห์ที่ห้องปฏิบัติการไวรัสวิทยาคลินิกของคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยวอชิงตันระบุว่าเชื้อดังกล่าวคือ สับไทป์เอช ๕ เอ็น ๕ นับเป็นการติดเชื้อสายพันธุ์นี้ในมนุษย์ครั้งแรกที่มีการบันทึกไว้ทั่วโลก ผลการตรวจได้รับการยืนยันโดยศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งสหรัฐอเมริกา รายงานว่า ผู้เสียชีวิตเป็นผู้สูงอายุที่มีโรคประจำตัว ได้เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลตั้งแต่ต้นเดือนพฤศจิกายน

การเฝ้าระวังการแพร่เชื้อจากคนสู่คน

“ความเสี่ยงต่อสาธารณชนยังคงอยู่ในระดับต่ำ” กรมอนามัยรัฐวอชิงตันระบุ “ไม่มีบุคคลอื่นที่เกี่ยวข้องตรวจพบเชื้อไข้หวัดนก เจ้าหน้าที่สาธารณสุขจะยังคงติดตามผู้ที่เคยใกล้ชิดกับผู้ป่วยเพื่อดูอาการ เพื่อให้มั่นใจว่าไม่มีการแพร่เชื้อจากคนสู่คน ขณะนี้ยังไม่มีหลักฐานว่ามีการแพร่เชื้อของไวรัสนี้ระหว่างมนุษย์”

การหาที่มาของการสัมผัสเชื้อ

ผู้ป่วยรายนี้เลี้ยงสัตว์ปีกหลากหลายชนิดไว้ในบริเวณบ้าน กรมอนามัยได้เก็บตัวอย่างและตรวจพบเชื้อไข้หวัดนกในสภาพแวดล้อมของฝูงสัตว์ ทำให้การสัมผัสกับสัตว์ปีกที่เลี้ยงไว้ สภาพแวดล้อมของพวกมัน หรือกับนกป่าถูกมองว่าเป็นแหล่งที่มาที่มีความเป็นไปได้มากที่สุดสำหรับการติดเชื้อของผู้ป่วยรายนี้ บุคคลที่เคยสัมผัสกับฝูงสัตว์ปีกและสภาพแวดล้อมดังกล่าวกำลังถูกติดตามอาการเช่นกัน

เอกสารอ้างอิง

Kinsley N. 2025. Person dies from H5N5 avian influenza in the US. [Internet]. [Cited 2025 Nov 27]. Available from:  https://www.poultryworld.net/health-nutrition/health/person-dies-from-h5n5-avian-influenza-in-the-us/

ภาพที่ ๑ ผู้ป่วยรายนี้เลี้ยงสัตว์ปีกหลากหลายชนิดไว้ในบริเวณบ้าน (แหล่งภาพ Reve.art)

สัตว์ปีกญี่ปุ่นภายใต้แรงกดดันไข้หวัดนกและการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

 ญี่ปุ่นต้องเผชิญกับการแพร่ระบาดอย่างต่อเนื่องของโรคไข้หวัดนก อุตสาหกรรมสัตว์ปีกของประเทศกำลังเผชิญแรงกดดันอย่างหนักในการรักษาระดับการผลิต วิกฤตที่ดำเนินอยู่ในขณะนี้คาดว่าจะเร่งให้เกิดการรวมตัวของธุรกิจภายในอุตสาหกรรมมากขึ้น โดยมีปัจจัยซับซ้อนหลายด้านเป็นแรงขับเคลื่อน ทั้งการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากร ความท้าทายด้านสภาพภูมิอากาศ และความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์

การผลิตไข่ของญี่ปุ่นคาดว่าจะลดลงร้อยละ ๖ ในปี พ.ศ.๒๕๖๘ เมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า โดยจะอยู่ที่ประมาณ ๒.๒ ถึง ๒.๓ ล้านตัน ตามข้อมูลจากสมาคมสัตว์ปีกญี่ปุ่น การระบาดของโรคไข้หวัดนกยังคงดำเนินต่อเนื่องเป็นฤดูกาลที่ห้าในประเทศ เป็นปัจจัยสำคัญที่ขัดขวางการผลิต ระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๗ ถึงกุมภาพันธ์ พ.ศ.๒๕๖๘ ทำลายสัตว์ปีกประมาณ ๘.๔ ล้านตัวเพื่อตอบสนองต่อการระบาด

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ตลาดไข่ของญี่ปุ่นเผชิญกับความไม่มั่นคงอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน ในปี พ.ศ.๒๕๖๖ การระบาดรุนแรงของโรคไข้หวัดนกทำให้เกิดการขาดแคลนไข่อย่างหนัก จนผู้วิเคราะห์ตลาดท้องถิ่นเรียกสถานการณ์นี้ว่า “เอ้กช็อค (ช็อกไข่)” ฤดูกาลนั้นมีการทำลายสัตว์ปีกถึง ๑๗.๗ ล้านตัว ระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๕ ถึงเมษายน พ.ศ.๒๕๖๖ ถือเป็นฤดูกาลไข้หวัดนกที่เลวร้ายที่สุดในประวัติศาสตร์ของประเทศ

อุตสาหกรรมสัตว์ปีกกำลังเผชิญแรงกดดัน      

อย่างไรก็ตาม โรคไข้หวัดนกไม่ใช่ปัจจัยเดียวที่ขัดขวางการผลิตไข่ของญี่ปุ่น ในเดือนมกราคม พ.ศ.๒๕๖๘ บริษัทวิวิด การ์เดน เป็นผู้ดำเนินงาน ตาเบโชคุ ผู้ค้าปลีกอีคอมเมิร์ซรายใหญ่ที่สุดของประเทศ เปิดเผยว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศเป็นอีกหนึ่งปัจจัยที่ทำให้การผลิตไข่ลดลง “ตาเบโชคุ ระบุว่า ความร้อนในฤดูร้อนปีที่ผ่านมาได้ทำให้ไก่อ่อนแอลง ส่งผลให้การผลิตลดลง” โดยอ้างอิงผลการสำรวจจากผู้ผลิตไข่หลายสิบรายทั่วญี่ปุ่น “ประมาณร้อยละ ๔๐ ของผู้ผลิตไข่ตอบว่าการผลิตไข่ลดลงเมื่อเทียบกับปีก่อนหน้า โดยบางฟาร์มคาดว่าการผลิตอาจลดลงถึงร้อยละ ๕๐”

ความเสียหายจากความร้อนในฤดูร้อนส่งผลยาวนาน เนื่องจากพบว่าเปลือกไข่ยังคงมีสภาพไม่ดีแม้ในฤดูใบไม้ร่วงและฤดูหนาวถัดมา “สภาพอากาศที่ร้อนผิดปกติทำให้ไก่อ่อนแรงและเริ่มออกไข่น้อยลง ยิ่งความร้อนยาวนานเท่าไร ผลกระทบก็ยิ่งมากขึ้น” ยูอิจิ อารามากิ เจ้าของฟาร์มสีเขียวคูจู กล่าว

เกษตรกรในญี่ปุ่นรู้สึกถึงผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศมากขึ้นเรื่อย ๆ อุณหภูมิเฉลี่ยรายเดือนสูงขึ้นทำสถิติใหม่ทั้งในปี พ.ศ.๒๕๖๖ ๒๕๖๗ และล่าสุดในปี ๒๕๖๘ ช่วงต้นเดือนสิงหาคม ญี่ปุ่นบันทึกอุณหภูมิสูงสุดเป็นประวัติการณ์ที่ ๔๑.๘ องศาเซลเซียส รัฐบาลจึงแนะนำให้ประชาชนอยู่ในบ้านและให้คำมั่นว่าจะดำเนินมาตรการเพื่อลดความเสียหายต่อการเกษตรที่เกิดจากสภาพอากาศ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอาจเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ทำให้สถานการณ์ไข้หวัดนกเลวร้ายลง “มีการพูดกันว่าลักษณะเส้นทางและช่วงเวลาการอพยพของนกอพยพอาจค่อย ๆ เปลี่ยนไปจากผลกระทบของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา และไวรัสไข้หวัดนกอาจได้ตั้งหลักอยู่ในนกป่าของญี่ปุ่นแล้ว” อารามากิกล่าว

ตามข้อมูลจากสมาคมวิทยาศาสตร์สัตว์ปีกญี่ปุ่น เรื่องนี้ถือเป็นผลกระทบอย่างรุนแรงต่ออุตสาหกรรมสัตว์ปีกของประเทศ เดิมทีเกษตรกรได้รับคำแนะนำให้ระมัดระวังเฉพาะในช่วงฤดูหนาว แต่ปัจจุบันภัยคุกคามจากโรคไข้หวัดนกมีแนวโน้มที่จะกลายเป็นปัญหาต่อเนื่องตลอดเวลา เพื่อรับมือกับความร้อน เกษตรกรได้ลงทุนติดตั้งถังทำความเย็นเพื่อลดอุณหภูมิน้ำที่ไก่ดื่ม ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา หน่วยงานเทศบาลญี่ปุ่นได้ติดตั้งเครื่องพ่นละอองน้ำตามสถานีรถไฟและป้ายรถเมล์ทั่วประเทศ เพื่อปกป้องประชากรสูงอายุจากสภาพอากาศร้อนจัด และในปัจจุบันแนวทางเดียวกันนี้ก็ถูกนำมาทดลองใช้โดยเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่บางราย ที่ติดตั้งระบบพ่นละอองน้ำเพื่อบรรเทาผลกระทบจากความร้อน

การแข่งขันที่เข้มข้นขึ้น

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ความท้าทายด้านการผลิตได้มาพร้อมกับความกังวลว่า ท่ามกลางภาวะเศรษฐกิจถดถอย ญี่ปุ่นอาจประสบความยากลำบากในการจัดหาไก่เนื้อ จากตลาดโลกได้ง่ายเหมือนในหลายทศวรรษที่ผ่านมา ตามรายงานของสื่อเจแปนนิวส์ สื่อท้องถิ่นในปี พ.ศ.๒๕๖๖ โดยอ้างคำกล่าวของผู้ค้ารายหนึ่ง ญี่ปุ่นเป็นประเทศที่ซื้อเนื้อไก่ในราคาสูงที่สุดเมื่อเทียบกับทุกประเทศ อย่างไรก็ตาม กำลังซื้อของประชากรญี่ปุ่นได้ลดลงอย่างมากเมื่อเทียบกับประเทศอื่นๆ ส่วนใหญ่เกิดจากการลดค่าเงินของประเทศในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา ญี่ปุ่นกำลังเผชิญการแข่งขันที่เพิ่มขึ้นในการนำเข้าสัตว์ปีก โดยเฉพาะจากบราซิล เนื่องจากความต้องการจากจีนและตลาดภูมิภาคอื่นๆ กำลังเร่งตัวขึ้น

“พวกเราชาวญี่ปุ่นอาจกำลังเข้าสู่ช่วงเวลาที่สูญเสียความสามารถในการแข่งขันด้านการซื้อโดยสิ้นเชิง” เจ้าหน้าที่บริษัทการค้ารายหนึ่งกล่าว แนวโน้มนี้เป็นส่วนหนึ่งของบริบททางภูมิรัฐศาสตร์ที่ซับซ้อน นัน-เดิร์ก มุลเดอร์ ผู้เชี่ยวชาญระดับโลกอาวุโสจากราโบแบงค์ Rabobank แสดงความคิดเห็นว่า “แม้ว่าญี่ปุ่นยังคงเป็นตลาดนำเข้าที่ใหญ่ที่สุด แต่สัดส่วนของญี่ปุ่นได้ลดลงหลังจากที่การนำเข้าในภูมิภาคอื่น ๆ ของโลกเพิ่มขึ้นในปีที่ผ่านมา เช่น จีน เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตะวันออกกลาง และแอฟริกา นั่นหมายความว่าตำแหน่งการเจรจาของญี่ปุ่นกำลังอ่อนลง” มุลเดอร์กล่าวเสริม การบริโภคเนื้อสัตว์ปีกยังคงเพิ่มขึ้นทุกปี เฉลี่ยร้อยละ ๑.๕ ถึง ๒ เนื่องจากประชากรสูงอายุที่นิยมเนื้อไม่ติดมัน มุลเดอร์กล่าวเพิ่มเติมว่าการไหลเข้าของนักท่องเที่ยวที่เพิ่มขึ้นในญี่ปุ่นก็มีส่วนสนับสนุนแนวโน้มนี้เช่นกัน ในขณะเดียวกัน ความสามารถในการพึ่งพาตนเองด้านสัตว์ปีกของญี่ปุ่นถูกประเมินไว้ที่ร้อยละ ๖๒ และกำลังอยู่ในแนวโน้มลดลง

ขยายตัวโตขึ้น

การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและความปั่นป่วนทางการค้าจะมีแนวโน้มผลักดันให้เกิดการรวมตัวของอุตสาหกรรมสัตว์ปีกในญี่ปุ่นมากขึ้น โดยที่เกษตรกรรายเล็กและรายกลางยังคงเป็นผู้ผลิตหลักของเนื้อไก่และไข่ นักวิเคราะห์เชื่อว่า แม้สัตว์ปีกยังคงมีอัตราการพึ่งพาตนเองสูงที่สุดเมื่อเทียบกับโปรตีนชนิดอื่น แต่คาดว่าจะลดลงเนื่องจากปัญหาการสืบทอดกิจการฟาร์มในญี่ปุ่น มุลเดอร์กล่าว “เกษตรกรจำนวนมากอยู่ในวัยใกล้เกษียณและไม่มีผู้สืบทอด อีกทั้งกำลังการผลิตของฟาร์มยังได้รับการลงทุนไม่เพียงพอ นี่เป็นความท้าทาย เนื่องจากผู้ผลิตสัตว์ปีกในประเทศมุ่งเน้นการจัดหาสินค้าไก่สดแช่เย็นให้กับตลาดภายในประเทศ ซึ่งเป็นสิ่งที่ยากจะจัดหาจากตลาดต่างประเทศ” มุลเดอร์ระบุ ตามการประเมินต่าง ๆ อายุเฉลี่ยของเกษตรกรในญี่ปุ่นขณะนี้อยู่ที่ ๖๗ ปี และมีแนวโน้มจะเพิ่มขึ้น

ฟาร์มขนาดเล็กในญี่ปุ่นกำลังพบว่าการรับมือกับผลกระทบจากความร้อนจัด การป้องกันโรคไข้หวัดนก และการแข่งขันกับสินค้านำเข้ายากขึ้นเรื่อย ๆ เนื่องจากผู้บริโภคชาวญี่ปุ่นโดยเฉลี่ยมีความอ่อนไหวต่อราคามากขึ้น นอกจากนี้ ญี่ปุ่นยังต้องพึ่งพาการนำเข้าธัญพืชอาหารสัตว์และถั่วเหลืองทั้งหมด ทำให้ฟาร์มสัตว์ปีกมีความเปราะบางต่อความผันผวนทางตลาด ตามที่มุลเดอร์ระบุ ประเทศญี่ปุ่นมีระบบบริหารจัดการราคาเพื่อรักษาเสถียรภาพของราคาธัญพืชอาหารสัตว์ภายในประเทศ และมีการลงทุนขนาดใหญ่จากบริษัทญี่ปุ่นเพื่อจัดหาธัญพืชอาหารสัตว์จากต่างประเทศ อย่างไรก็ตาม ภายใต้สภาวะเศรษฐกิจปัจจุบัน ฟาร์มจำนวนมากกลับมีประสิทธิภาพต่ำ “ขณะนี้มีแนวโน้มการบูรณาการในแนวดิ่ง โดยผู้ผลิตรายใหญ่เข้าซื้อฟาร์มและดำเนินการในรูปแบบการจัดการแบบบูรณาการเพื่อรักษาความมั่นคงด้านอุปทาน” มุลเดอร์สรุป  

เอกสารอ้างอิง

Vorotnikov V. 2025. Japan’s poultry industry under avian influenza and climate pressure. [Internet]. [Cited 2025 Dec 1]. Available from: https://www.poultryworld.net/the-industrymarkets/market-trends-analysis-the-industrymarkets-2/japans-poultry-industry-faces-unprecedented-challenges-from-avian-influenza-and-climate-change/

ภาพที่ ๑ ไก่เนื้อยังคงมีอัตราการพึ่งพาตนเองสูงที่สุดเมื่อเทียบกับโปรตีนชนิดอื่น แต่มีการคาดการณ์ว่าจะลดลงเนื่องจากปัญหาการสืบทอดกิจการฟาร์มในประเทศญี่ปุ่น ภาพนี้สร้างขึ้นด้วยความช่วยเหลือจากปัญญาประดิษฐ์ (แหล่งภาพ Reve.art)

ถึงเวลาทบทวนข้อจำกัดการค้าจากหวัดนกแล้ว

 ไวรัสไข้หวัดนกชนิดรุนแรง สามารถคงสภาพอยู่ได้ในเนื้อสัตว์ปีกแช่แข็งที่ยังไม่ผ่านการปรุงสุก ข้อเท็จจริงนี้เป็นพื้นฐานสำคัญของการจำกัดการค้าตามหลักการป้องกันไว้ก่อน เพื่อหยุดยั้งการแพร่กระจายของไวรัส อย่างไรก็ตาม แม้ไวรัสจะคงอยู่ในผลิตภัณฑ์เนื้อดิบ งานวิจัยล่าสุดจากองค์กรระหว่างรัฐบาลระบุว่า ความเสี่ยงในการแพร่เชื้อผ่านช่องทางนี้แทบจะเป็นศูนย์ จึงมีการเสนอให้ทบทวนนโยบายการค้าดังกล่าวอีกครั้ง

จากความรู้และแนวปฏิบัติที่เคยใช้กันมาในอดีต การปิดพรมแดนระหว่างประเทศเมื่อพบการระบาดของไข้หวัดนกในฟาร์มสัตว์ปีกเชิงพาณิชย์ในต่างประเทศดูเป็นเรื่องที่สมเหตุสมผล อย่างไรก็ตาม มีหลายกรณีที่ประเทศต่างๆ ระงับการค้าภายใต้กรอบแนวปฏิบัติเดิม เพียงเพื่อปกป้องการผลิตภายในประเทศ ไม่ใช่ด้วยเหตุผลด้านโรคระบาด แต่ด้วยเหตุผลทางเศรษฐกิจ หรือแม้แต่การเมือง การค้าเสรีแม้จะมีข้อดีมากมาย แต่ก็ไม่ใช่สิ่งที่ทุกฝ่ายยอมรับหรือสนับสนุน

เป็นความจริงที่ว่าไข้หวัดนกชนิดรุนแรงโดยเฉพาะสับไทป์เอช ๕ เอ็น ๑ เป็นเชื้อก่อโรคที่มีความสำคัญ ส่งผลกระทบต่อสุขภาพสัตว์เป็นหลัก และมีผลกระทบอย่างมีนัยสำคัญต่อความมั่นคงด้านอาหารและการค้าระหว่างประเทศ ไข้หวัดนกที่เกิดจากสับไทป์เอช ๕ เอ็น ๑ ได้รับความสนใจเพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ช่วงต้นทศวรรษ ๒๕๔๓ เนื่องจากความรุนแรงในการทำให้สัตว์ปีกเสียชีวิต ความสามารถในการติดจากสัตว์สู่คนในบางกรณี และผลกระทบต่อการค้าสินค้าสัตว์ปีกทั่วโลก นอกจากนี้ยังเป็นความจริงว่า เอช ๕ เอ็น ๑ เป็นเชื้อที่คงอยู่ได้นาน  จากการศึกษาทางห้องปฏิบัติการพบว่าไวรัส เอช ๕ เอ็น ๑  สามารถคงสภาพอยู่ในเนื้อสัตว์ปีกแช่แข็งที่ยังไม่ผ่านการปรุงสุกได้นานกว่า ๖๐ วัน ที่อุณหภูมิ -๑๘ องศาเซลเซียสหรือต่ำกว่า

ความเสี่ยงที่แท้จริง

ตามทฤษฎีแล้ว ไวรัสไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสามารถแพร่ข้ามพรมแดนผ่านผลิตภัณฑ์สัตว์ปีกได้ แต่คำถามคือ ในแง่ของหลักฐานทางวิทยาศาสตร์แล้ว การคงไว้ซึ่งข้อจำกัดทางการค้าที่เกินความจำเป็นนั้นมีเหตุผลมากน้อยเพียงใด? ศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคแห่งสหรัฐอเมริกา หรือซีดีซี และองค์การสุขภาพสัตว์โลก หรือโวอ้า ได้ระบุไว้ในปี พ.ศ.๒๕๖๗ ว่า “การที่ไวรัสยังมีชีวิตอยู่ ไม่ได้หมายความว่าจะมีความเสี่ยงต่อการติดเชื้ออย่างมีนัยสำคัญ” โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่ผลิตภัณฑ์สัตว์ปีกนั้นผ่านการตรวจสุขภาพสัตว์ก่อนและหลังการฆ่า ผ่านกระบวนการผลิตในโรงงานอุตสาหกรรมที่มีการควบคุม และมีวัตถุประสงค์เพื่อการบริโภคของมนุษย์ จะต้องผ่านการปรุงสุกที่อุณหภูมิสูงกว่า ๗๔ องศาเซลเซียส

องค์การสุขภาพสัตว์โลก ถือว่าการค้าสินค้าเนื้อสัตว์ปีกที่ผ่านการฆ่าและตรวจสอบโดยสัตวแพทย์แล้วเป็นการค้าที่ปลอดภัย แม้จะมาจากประเทศที่มีการระบาดของไข้หวัดนกชนิดรุนแรงก็ตาม ตราบใดที่ผลิตภัณฑ์นั้นไม่ได้มาจากพื้นที่ที่เกิดการระบาดโดยตรง ดังนั้น ข้อเสนอเรื่องการแบ่งเขต หรือโซนนิ่ง ที่องค์กรเดียวกันนี้เสนอ จึงควรได้รับการพิจารณาอย่างเร่งด่วนจากประเทศที่ยังไม่ได้นำแนวทางนี้มาใช้ในการค้าระหว่างประเทศ เมื่อมีการดำเนินการตามกระบวนการผลิตที่ดีในฝั่งผู้นำเข้า เช่น การใช้วัตถุดิบอาหารสัตว์ที่ผ่านการอบด้วยความร้อนในระดับอุตสาหกรรม การห้ามใช้ผลพลอยได้จากเนื้อดิบในอาหารสัตว์ และการตรวจสอบสุขอนามัยตามปกติ ความเสี่ยงในการนำเชื้อ เอช ๕ เอ็น ๑  เข้าสู่สัตว์มีชีวิตจากเนื้อสัตว์นำเข้า ตามเกณฑ์ทางระบาดวิทยาแล้ว ถือว่าใกล้เคียงกับศูนย์

การนำหลักการป้องกันไว้ก่อนมาใช้โดยไม่พิจารณาอย่างรอบคอบ โดยเฉพาะในกรณีของผลิตภัณฑ์ที่ผ่านการตรวจสอบด้านสุขอนามัยและมีวัตถุประสงค์เพื่อการบริโภคของมนุษย์ อาจก่อให้เกิดมาตรการทางการค้าที่ไม่จำเป็นและมีผลกระทบเกินกว่าภัยคุกคามที่แท้จริง การปิดตลาดนำเข้าผลิตภัณฑ์เนื้อไก่ภายใต้สถานการณ์เช่นนี้ไม่ได้ช่วยลดความเสี่ยงด้านสุขอนามัยอย่างมีนัยสำคัญ แต่กลับสร้างภาระทางเศรษฐกิจแก่ประเทศผู้ส่งออก และก่อให้เกิดภาวะเงินเฟ้อด้านอาหาร ส่งผลกระทบต่อประชากรที่มีรายได้น้อยเป็นพิเศษ โดยจำกัดการเข้าถึงโปรตีนที่มีคุณค่าทางชีวภาพสูงและอุดมด้วยกรดอะมิโนจำเป็น

การเปลี่ยนกระบวนทัศน์

ภายใต้เงื่อนไขการผลิต การฆ่า และการแปรรูปที่มีการควบคุมเพื่อการบริโภคของมนุษย์ ผลิตภัณฑ์จากสัตว์ปีกไม่ได้ก่อให้เกิดความเสี่ยงด้านสุขอนามัยต่อฝูงสัตว์เชิงอุตสาหกรรมในประเทศอื่น ดังนั้น มาตรการจำกัดทางการค้าที่อ้างอิงหลักการป้องกันไว้ก่อนอย่างเกินจริงจึงขาดพื้นฐานทางเทคนิคและเชิงปฏิบัติ อีกทั้งยังเป็นอุปสรรคต่อการจัดหาผลิตภัณฑ์สัตว์ปีกในระดับโลก ความสมดุลของตลาด และความเป็นอยู่ทางโภชนาการของประชากรกลุ่มเปราะบาง

มีการเสนอการเปลี่ยนกระบวนทัศน์ด้านกฎระเบียบ โดยอิงจากความเสี่ยงที่แท้จริง วิทยาศาสตร์ และความเหมาะสมตามสัดส่วน พร้อมทั้งยอมรับความจำเป็นในการอยู่ร่วมกันในโลกที่โรคติดต่อจากสัตว์สู่คน หมุนเวียนตามธรรมชาติ รวมถึงผ่านช่องทางที่ไม่สามารถควบคุมได้ เช่น การอพยพของนกป่า ท้ายที่สุดแล้ว ผลิตภัณฑ์จากสัตว์ปีกจะมีความเสี่ยงมากไปกว่านกป่าหรือนกอพยพที่มีอยู่แล้วหรือไม่? เราจำเป็นต้องมีแนวทางที่สมดุลสำหรับภาคส่วนของเราและเพื่อความมั่นคงทางอาหารระดับโลก

เอกสารอ้างอิง

Brockötter F. 2025. Human H5N1 avian flu cases can be asymptomatic, and the virus likely spreads among people. [Internet]. [Cited 2025 Oct 31]. Available from:  https://www.poultryworld.net/health-nutrition/health/time-to-reevaluate-avian-influenza-trade-restrictions/

ภาพที่ ๑ ภายใต้เงื่อนไขการผลิต การฆ่า และการแปรรูปที่มีการควบคุมเพื่อการบริโภคของมนุษย์ ผลิตภัณฑ์จากสัตว์ปีกไม่ได้ก่อให้เกิดความเสี่ยงด้านสุขอนามัยต่อฝูงสัตว์เชิงอุตสาหกรรมในประเทศอื่น ๆ (แหล่งภาพ Mark Pasveer)

นักวิจัยชี้ H5N1 ในมนุษย์ไม่แสดงอาการและติดต่อกันได้

 งานวิจัยที่เผยแพร่ล่าสุดในวารสารวิชาการ ค้นคว้าข้อมูลจากงานศึกษาที่รายงานการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูงสับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑ ในมนุษย์ ซึ่งเผยแพร่จนถึงวันที่ ๒๕ สิงหาคมนี้

“ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๐ มีรายงานการติดเชื้อไวรัสไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูงชนิด เอ สับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑ ในมนุษย์มากกว่า ๑,๐๐๐ รายทั่วโลก” “เนื่องจากยังคงมีการระบาดของไวรัสชนิด เอ สับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑ ในสัตว์ การทำความเข้าใจความถี่ของการติดเชื้อในผู้ที่ไม่แสดงอาการจะช่วยให้สามารถประเมินความเสี่ยงด้านสาธารณสุขและกำหนดแนวทางป้องกันการติดเชื้อได้อย่างมีประสิทธิภาพ”

พบผู้ติดเชื้อสับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑ ในมนุษย์โดยไม่แสดงอาการจำนวน ๑๘ ราย จากรายงาน ๑๐ ฉบับที่ทีมวิจัยรวบรวมได้ โดยในจำนวนนี้ ๒ รายได้รับการยืนยันด้วยทั้งการตรวจระดับโมเลกุลและการตรวจทางเซรุ่มวิทยา (MSC) และอีก ๑๖ รายได้รับการยืนยันด้วยการตรวจระดับโมเลกุลเพียงอย่างเดียว (MC) ผู้ป่วยที่ได้รับการยืนยันการติดเชื้อแบบ MSC (ตรวจพบทั้งระดับโมเลกุลและแอนติบอดี) จำนวน ๒ ราย เป็นผู้ใหญ่จาก ปากีสถาน และ เวียดนาม ถูกตรวจพบจากการสอบสวนผู้สัมผัสใกล้ชิดในครัวเรือนของผู้ป่วยสับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑  รายแรกในบ้านเดียวกัน โดยหนึ่งรายมีประวัติสัมผัสกับไก่ที่ติดเชื้อ ส่วนอีกราย ไม่มีประวัติสัมผัสสัตว์ปีกป่วยหรือตาย จึงเชื่อว่าอาจติดเชื้อจากการแพร่ระบาดระหว่างคนสู่คน ทั้งสองราย ไม่ได้สวมอุปกรณ์ป้องกันส่วนบุคคล ขณะสัมผัสกับผู้ติดเชื้อในบ้านหรือสัตว์ปีกที่ติดเชื้อ

สำหรับผู้ป่วยที่ได้รับการยืนยันแบบ MC (ตรวจพบระดับโมเลกุลเพียงอย่างเดียว) จำนวน ๑๖ ราย (ผู้ใหญ่ ๑๔ ราย เด็ก ๒ ราย) โดย ๑๑ ราย ตรวจพบจากการเฝ้าระวังเชิงรุกในกลุ่มที่สัมผัสสัตว์ปีกติดเชื้อ สับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑ ได้แก่ ๘ รายในบังกลาเทศ ๒ รายในสเปน ๑ รายในสหราชอาณาจักร อีก ๕ ราย ตรวจพบจากการติดตามผู้สัมผัส ได้แก่ ๓ รายในเวียดนาม ๒ รายในกัมพูชา “การติดเชื้อไวรัส สับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑ ในมนุษย์โดยไม่แสดงอาการนั้นมีรายงานไม่บ่อยนัก โดยส่วนใหญ่ตรวจพบจากการเฝ้าระวังเชิงรุกหรือการสอบสวนผู้สัมผัสในครัวเรือนที่มีประวัติสัมผัสกับผู้ติดเชื้อที่ทราบแน่ชัด” “จึงจำเป็นต้องมีการเก็บข้อมูลอย่างเป็นระบบจากผู้ที่อาจติดเชื้อแบบไม่แสดงอาการ เพื่อใช้ในการวางแผนตอบสนองด้านสาธารณสุขในอนาคต”

ในบทความแสดงความคิดเห็นในวารสารฉบับเดียวกัน ดร.ริก ไบรต์ จากองค์กร ไบรต์ โกลบอล เฮลท์ และ ดร.นิโคล ลูรี จากองค์กรพันธมิตรเพื่อการเตรียมความพร้อมรับการระบาดแห่งนวัตกรรม หรือซีอีพีไอ และคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด ระบุว่า ตั้งแต่เดือนมีนาคม 2024 เป็นต้นมา ไวรัสไข้หวัดนกสับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑ สายพันธุ์ย่อย ๒.๓.๔.๔บี ได้แพร่ระบาดใน โคนม โดยมีการยืนยันการติดเชื้อใน ฝูงโคนมมากกว่า ๘๐๐ แห่ง ในอย่างน้อย ๑๖ รัฐของสหรัฐอเมริกา พบระดับไวรัสในปริมาณสูงในน้ำนมดิบ และตรวจพบไวรัสมีชีวิตในเนื้อเยื่อเต้านมและอุปกรณ์รีดนม

“มีบันทึกการแพร่เชื้อข้ามสายพันธุ์และการแพร่ระบาดระหว่างสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดอื่นแล้ว รวมถึงแมว สุนัข หนู สัตว์กินเนื้อป่า สัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนม และสุกร” “มีการยืนยันผู้ติดเชื้อในมนุษย์ในหลายรัฐ และ ณ กลางปีนี้ มีรายงานผู้ติดเชื้ออย่างเป็นทางการประมาณ ๗๐ ราย ส่วนใหญ่มีอาการไม่รุนแรง แต่มีอย่างน้อย ๑ รายเสียชีวิต”

ไบรต์และลูรีระบุว่า ข้อมูลเหล่านี้ ท้าทายความเชื่อเดิมที่ว่า การติดเชื้อสับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑ ในมนุษย์มักมีอาการและรุนแรงเสมอ และไม่เคยมีการแพร่เชื้อจากคนสู่คน “ข้อมูลนี้ยังสะท้อนถึงช่องว่างสำคัญในระบบเฝ้าระวังระดับชาติและระดับโลกหลายแห่ง มักเน้นการตรวจหาโรคที่แสดงอาการ มากกว่าการตรวจหาการติดเชื้อ หรือการตรวจภูมิคุ้มกันที่ตอบสนองขึ้นมาภายหลังการติดเชื้อ และเน้นย้ำถึงความสำคัญของการตรวจสอบอย่างละเอียดในกลุ่มผู้สัมผัสที่อาจมีการแพร่เชื้อในระดับจำกัด”

เอกสารอ้างอิง

Van Beusekom M. 2025. Human H5N1 avian flu cases can be asymptomatic, and the virus likely spreads among people. [Internet]. [Cited 2025 Oct 31]. Available from: https://www.cidrap.umn.edu/avian-influenza-bird-flu/review-human-h5n1-avian-flu-cases-can-be-asymptomatic-and-virus-likely  

ภาพที่ ๑ เอช ๕ เอ็น ๑ ในคนมักจะไม่แสดงอาการและแพร่ระบาดระหว่างกันได้   (แหล่งภาพ Alina Rosanova / iStock)

ญี่ปุ่นยืนยันการระบาดหวัดนกครั้งที่สามในฤดูกาลนี้

 หลายประเทศในยุโรปรายงานสัตว์ป่วยติดเชื้อไวรัสไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูงรายใหม่ในฤดูกาล

จังหวัดนีงาตะ ทางการประกาศเมื่อวันอังคารว่า ได้ยืนยันการระบาดของไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูงในฟาร์มสัตว์ปีกแห่งหนึ่งในเมืองไทไน ถือเป็น การระบาดของไข้หวัดนกครั้งที่สามในฟาร์มสัตว์ปีกของญี่ปุ่นในฤดูกาลนี้ ฟาร์มแห่งนี้มีไก่ไข่ทั้งหมด ๖๓๐,๐๐๐ ตัวจะต้องถูกทำลายเพื่อควบคุมการระบาด ตามรายงานของทางจังหวัด ฟาร์มดังกล่าวแจ้งพบความผิดปกติในเช้าวันจันทร์ รวมถึงจำนวนไก่ที่ตายเพิ่มขึ้นอย่างผิดปกติ ผลการตรวจเชื้อเบื้องต้นพบว่าเป็นบวก และมีการวิเคราะห์พันธุกรรมอย่างละเอียดเพิ่มเติม การระบาดครั้งแรกของฤดูกาลนี้ได้รับการยืนยันเมื่อวันที่ ๒๒ ตุลาคม ที่เมือง ชิราโออิ ในจังหวัดฮอกไกโด ส่วนการระบาดครั้งที่สองเกิดขึ้นที่เมือง เอนิวะ ในฮอกไกโดเช่นกัน เมื่อวันอาทิตย์ที่ผ่านมา

เอกสารอ้างอิง

The Japanese Times. 2025. Japan confirms third bird flu outbreak of season. [Internet]. [Cited 2025 Nov 6]. Available from: https://www.japantimes.co.jp/news/2025/11/04/japan/science-health/bird-flu-niigata/

ภาพที่ ๑ เจ้าหน้าที่ทางการญี่ปุ่นเปิดเผยเมื่อวันอังคารว่า มีการยืนยันการระบาดของ ไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูง ในฟาร์มสัตว์ปีกแห่งหนึ่งในเมือง ไทไน จังหวัด นีงาตะ (แหล่งภาพ Getty Image)

หวัดนกระบาดครอบคลุมหลายประเทศในยุโรป

 หลายประเทศในยุโรปรายงานสัตว์ป่วยติดเชื้อไวรัสไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูงรายใหม่ในฤดูกาลนี้

สหราชอาณาจักรดูเหมือนจะได้รับผลกระทบหนักที่สุด ขณะที่เยอรมนี เนเธอร์แลนด์ เบลเยียม ฝรั่งเศส โปแลนด์ และเดนมาร์ก ก็ยืนยันการระบาดในฟาร์มสัตว์ปีกเชิงพาณิชย์เช่นกัน

สถานการณ์ไข้หวัดนกในสหราชอาณาจักร

ในสหราชอาณาจักร มีการระบาดระลอกใหม่ในช่วงฤดูร้อน ไม่เป็นไปตามฤดูกาลปกติ ส่งผลให้มีการบันทึกสัตว์ป่วยรวมทั้งสิ้น ๘๑ ราย ระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๗ ถึงเดือนกันยายนปีนี้ หลังจากนั้น ยังมีการยืนยันผู้ป่วยใหม่อีก ๙ ราย ในฟาร์มสัตว์ปีกเชิงพาณิชย์ ฟาร์มที่ได้รับผลกระทบ ได้แก่ ฟาร์มไก่ไข่แบบปล่อยอิสระจำนวน ๓๒,๐๐๐ ตัว ใกล้เมืองซินวิด การระบาดครั้งที่สองในฟาร์มใกล้เมือง เพนริธ มีไก่ ๓๒,๐๐๐ ตัว การระบาดครั้งที่สามในฟาร์มไก่ไข่แบบปล่อยอิสระจำนวน ๖๘,๐๐๐ ตัว ใกล้เมืองบีเดล

สถานการณ์ไข้หวัดนกในเยอรมนี

ระหว่างวันที่ ๑ กันยายน ถึง ๒๐ ตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๘ ตรวจพบการระบาดของไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูงสับไทป์ เอช ๕ เอ็น ๑ ในสัตว์ปีกจำนวน ๑๕ ราย กรณี ครอบคลุม ๗ รัฐของประเทศเยอรมนี สถาบัน ฟรีดริช เลิฟฟ์เลอร์ หรือเอฟแอลไอ ระบุว่า สถานการณ์ไข้หวัดนกในขณะนี้มีความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว ฟาร์มที่ได้รับผลกระทบมากที่สุดคือ ฟาร์มไก่เนื้อในรัฐเมคเลนบูร์ก-ฟอร์พอเมิร์น มีสัตว์ปีกมากกว่า ๓๕,๐๐๐ ตัว เอฟแอลไอ แสดงความกังวลว่า การระบาดในปัจจุบันมีลักษณะคล้ายกับการระบาดครั้งใหญ่ในปี พ.ศ.๒๕๖๔ ถือเป็นหนึ่งในปีที่รุนแรงที่สุดสำหรับไข้หวัดนกในเยอรมนี โดยในปีนั้นมีสัตว์ปีกมากกว่า ๒ ล้านตัว ที่ต้องถูกทำลายเพื่อควบคุมการระบาด

สถานการณ์ไข้หวัดนกในฝรั่งเศส

แม้จะมีการรณรงค์ให้วัคซีนขนาดใหญ่ต่อเนื่องถึง ๒ ปี แต่ ไข้หวัดนกก็กลับมาระบาดในฝรั่งเศสอีกครั้ง กรณีแรกถูกตรวจพบเมื่อวันที่ ๑๐ ตุลาคม ใกล้เมือง กาเลส์ และตามมาด้วยอีก ๔ จุดที่พบการติดเชื้อ บริเวณชายฝั่งตะวันตก กระทรวงเกษตรของฝรั่งเศสได้ ปรับระดับความเสี่ยงจาก “ต่ำมาก” เป็น “ปานกลาง” อย่างรวดเร็ว พร้อมกันนั้น ได้มีการ เพิ่มความเข้มงวดของมาตรการความมั่นคงทางชีวภาพในฟาร์มสัตว์ปีก

สถานการณ์ไข้หวัดนกในเนเธอร์แลนด์และเบลเยียม

ในภูมิภาคเบเนลักซ์ ทั้งเนเธอร์แลนด์และเบลเยียม ได้กลับมาใช้มาตรการ สั่งให้เลี้ยงสัตว์ปีกในโรงเรือนอีกครั้ง หลังพบผู้ป่วยรายใหม่หลายกรณี ในเนเธอร์แลนด์ ขณะนี้มีการติดเชื้อใน ฟาร์มไก่ 1 แห่ง

ส่วนในเบลเยียม มีการรายงาน 2 ครั้ง สหภาพเกษตรกร ระบุว่า ได้เรียกร้องให้มีการออกคำสั่งให้เลี้ยงสัตว์ปีกในโรงเรือน และรู้สึกพอใจกับการตอบสนองอย่างรวดเร็วของรัฐมนตรี

 

สถานการณ์ไข้หวัดนกในโปแลนด์

โปแลนด์พบสัตว์ป่วยไข้หวัดนกเกือบ ๑๐๐ ครั้ง โดยมีการรายงาน ๙๔ ครั้ง  ตั้งแต่เดือนกันยายนปีที่แล้ว ตามข้อมูลจากคณะกรรมาธิการยุโรป แม้ประเทศจะได้รับสถานะ “ปลอดไข้หวัดนก” กลับคืนมาในเดือนพฤษภาคมปีนี้ แต่ก็ต้องรายงานการพบสัตว์ป่วยรายใหม่ ในพื้นที่ทางตอนเหนือของประเทศในเดือนกันยายน

สถานการณ์ในเดนมาร์ก

เดนมาร์กได้รับผลกระทบเช่นกัน โดยมีการรายงาน ๓ ครั้ง รวมถึงในฟาร์มไก่ไข่ที่เมืองเฟรเดอริเซีย มีไก่ไข่จำนวน ๑๕๐,๐๐๐ ตัว ข้อมูลนี้ได้รับการเปิดเผยโดย สำนักงานสัตวแพทย์และอาหารแห่งเดนมาร์ก

เอกสารอ้างอิง

Peys R. 2025. Avian influenza hits most countries in Europe, again. [Internet]. [Cited 2025 Oct 29]. Available from: https://www.poultryworld.net/health-nutrition/health/avian-influenza-hits-most-countries-in-europe-again/

ภาพที่ ๑ ที่ฟาร์มแห่งหนึ่งในประเทศเนเธอร์แลนด์ มีการทำลายสัตว์ปีกหลายพันตัว หลังจากมีการยืนยันการระบาดของไข้หวัดนกในฟาร์ม (แหล่งภาพ Bert Jansen)

เตือนรับมือภัยก่อการร้ายจากสินค้าเกษตร

 ไวรัสไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูงและเชื้อโรคอื่น ๆ อาจกลายเป็นอาวุธร้ายแรงหากตกอยู่ในมือผู้ไม่หวังดี

การปล่อยเชื้อโรคโดยเจตนาเพื่อบ่อนทำลายเสถียรภาพของสังคม กำลังกลายเป็นภัยคุกคามที่ทวีความรุนแรงขึ้น แม้จะยังไม่ได้รับการตระหนักอย่างกว้างขวางเท่าที่ควร การค้นหาข้อมูลบนอินเทอร์เน็ตแสดงให้เห็นว่าประเด็นนี้ถูกพูดถึงมาระยะหนึ่งแล้ว แต่กลับพบว่ามีข้อมูลล่าสุดหรือแผนรับมือที่เปิดเผยต่อสาธารณะอยู่น้อยมาก สิ่งนี้เป็นประเด็นที่สังคมให้ความสนใจทั่วไปหรือไม่? อาจจะยังไม่มากเท่าที่ควร ตัวอย่างเช่น ในภาพยนตร์ ผู้ก่อการร้ายมักมุ่งเป้าไปที่โครงสร้างพื้นฐานหรือสัญลักษณ์ของอำนาจ มากกว่าการโจมตีปศุสัตว์ และเมื่อสิ่งมีชีวิตจากต่างดาวปรากฏตัว เป้าหมายก็มักจะเป็นมนุษย์ ไม่ใช่ไก่ หมู หรือแกะ

อย่างไรก็ตาม ตามคำกล่าวของ แดเนียล โดนาชี ผู้จัดการโครงการด้านการจัดการภาวะฉุกเฉินใน องค์การสุขภาพสัตว์โลก หรือโวอ้า แผนกความพร้อมและความยืดหยุ่น เขาระบุว่า ภาคเกษตรกรรมมีห่วงโซ่อุปทานที่ซับซ้อนและการเคลื่อนย้ายสัตว์ข้ามพรมแดน เป็นเป้าหมายอ่อนที่ผู้ก่อการร้ายสามารถโจมตีได้ง่าย เขาเสริมว่า ภัยก่อการร้ายทางเกษตร ไม่ใช่คำถามว่า “จะเกิดขึ้นหรือไม่” แต่เป็นคำถามว่า “จะเกิดขึ้นเมื่อใด”

ในอุตสาหกรรมการเลี้ยงสัตว์ปีก เราได้กลายเป็นผู้ที่คุ้นชินกับความสูญเสียมหาศาลที่ไวรัสไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูง สามารถก่อให้เกิดขึ้นได้อย่างน่าเศร้า แม้ว่าในปัจจุบันการระบาดของไวรัสจะไม่เป็นไปตามฤดูกาลอย่างที่เคยเป็น แต่ในหลายพื้นที่ทั่วโลก เราก็มีความพร้อมรับมือในระดับที่น่าพอใจ เรื่องของ ไวรัสไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูงจึงไม่ค่อยสร้างความประหลาดใจอีกต่อไป แต่ลองจินตนาการดูว่า... ถ้าไวรัสนี้ถูกปล่อยออกมาโดยเจตนา จะเกิดอะไรขึ้น?

ข้อเท็จจริงและจินตนาการ

               โดนาชี อ้างถึงนวนิยายเจมส์ บอนด์ปี ค.ศ. ๑๙๖๓ เรื่อง On Her Majesty’s Secret Service ตัวร้ายในเรื่องวางแผนทำลายเศรษฐกิจของสหราชอาณาจักรโดยการปล่อยเชื้อโรคปากและเท้าเปื่อย เพื่อทำลายภาคปศุสัตว์ของประเทศนั้น จากนั้นเขากล่าวต่อว่า ไม่ถึง ๔๐ ปีหลังจากนั้น สหราชอาณาจักรได้เผชิญกับการระบาดของโรคสัตว์ครั้งรุนแรงที่สุดในประวัติศาสตร์ โดยโรคปากและเท้าเปื่อยส่งผลกระทบต่อฟาร์มมากกว่า ๒,๐๐๐ แห่ง และแพร่กระจายไปยังประเทศเพื่อนบ้าน

สหราชอาณาจักรต้องฆ่าสัตว์มากกว่า ๖ ล้านตัว เพื่อควบคุมการระบาดของโรค โดยมีค่าใช้จ่ายมากกว่า ๓.๔ แสนล้านบาท นอกเหนือจากผลกระทบทางการเงินแล้ว การระบาดครั้งนั้นยังส่งผลกระทบอย่างยาวนานต่อผู้ที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะในด้านสุขภาพจิต การระบาดของโรคปากและเท้าเปื่อยในสหราชอาณาจักรครั้งนั้น เป็นผลจากอาชญากรรมทางเกษตร ไม่ใช่การก่อการร้ายทางเกษตร เกิดจากเกษตรกรรายหนึ่งที่ไม่ปฏิบัติตามกฎระเบียบ หรือไม่รายงานผลกระทบทันที แต่ผู้เขียนตั้งคำถามว่า หากเหตุการณ์นั้นเกิดขึ้นโดยเจตนา ผลกระทบจะรุนแรงเพียงใด? แม้ว่า โรคปากและเท้าเปื่อยจะติดเชื้อในมนุษย์ได้ยาก แต่ถ้าเป็นไวรัสที่สามารถแพร่จากสัตว์สู่คนล่ะ? อาชญากรรมทางเกษตรเกิดขึ้นทุกวัน ในขณะที่ การก่อการร้ายทางเกษตรยังคงเกิดขึ้นไม่บ่อยนัก แม้จะเป็นเรื่องน่ายินดี แต่ข้อเสียคือ ประเด็นนี้กลับได้รับความสนใจน้อยมาก

เมื่อเปรียบเทียบรายชื่อโรคสัตว์ขององค์การสุขภาพสัตว์โลก กับบัญชีควบคุมเชื้อโรคสัตว์ของกลุ่มออสเตรเลีย เป็นกลุ่มความร่วมมือไม่เป็นทางการที่มีเป้าหมายเพื่อช่วยให้ประเทศผู้ส่งออกหรือขนส่งสินค้าลดความเสี่ยงในการสนับสนุนการแพร่กระจายอาวุธเคมีและชีวภาพ พบว่า มีเชื้อโรคที่ตรงกันถึง ๓๒ ชนิด รวมถึงโรคปากและเท้าเปื่อย โรคแอนแทรกซ์ และไข้หวัดนกชนิดรุนแรงสูง โดนาชี ให้ความเห็นว่า รายชื่อโรคของโวอ้าอาจกลายเป็น “รายการช้อปปิ้ง” สำหรับผู้ก่อการร้ายที่ต้องการใช้อาวุธชีวภาพ รัฐบาลและประชาคมโลกจำเป็นต้องเสริมสร้างความมั่นคงทางชีวภาพ และเพิ่มทรัพยากรในการรับมือ โดยดำเนินมาตรการเพื่อพัฒนาระบบป้องกัน และส่งเสริมความร่วมมือระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ อย่างเป็นระบบ ภาคเกษตรกรรมยังคงเป็นจุดเปราะบาง ขณะที่ผู้ไม่หวังดีมีความซับซ้อนและก้าวหน้ามากขึ้นเรื่อย ๆ นี่ไม่ใช่คำถามว่า “จะเกิดขึ้นหรือไม่” แต่เป็นคำถามว่า “จะเกิดขึ้นเมื่อใด”

เอกสารอ้างอิง

Clements M. 2025. Are we prepared for agroterrorism?. [Internet]. [Cited 2025 Nov 3]. Available from: https://www.wattagnet.com/blogs/poultry-around-the-world/blog/15770809/are-we-prepared-for-agroterrorism

ภาพที่ ๑ ภัยก่อการร้ายทางเกษตร ไม่ใช่คำถามว่าจะเกิดขึ้นหรือไม่ แต่เป็นคำถามว่าจะเกิดขึ้นเมื่อใด (แหล่งภาพ DavidGallie | Pixabay)