สเปน: ประเทศล่าสุดในยุโรปที่ยืนยันการกลับมาของไข้หวัดนก

 ในเดือนกรกฎาคม ฟาร์มสองแห่งในประเทศสเปนตรวจพบการติดเชื้อไข้หวัดนกชนิดรุนแรง นับเป็นการติดเชื้อในฝูงสัตว์ครั้งแรกของประเทศในปีนี้

หลังจากเว้นช่วงไปนานกว่าสองปี สเปนได้กลายเป็นประเทศล่าสุดในภูมิภาคที่ยืนยันการพบเชื้อไวรัสไข้หวัดนกชนิดเอช ๕ เอ็น ๑ เป็นสายพันธุ์ที่มีความรุนแรงสูงในสัตว์ปีกเชิงพาณิชย์ ในช่วงกลางเดือนกรกฎาคม มีรายงานการตายจำนวนมากในฟาร์มที่เลี้ยงไก่งวงเพื่อการบริโภคประมาณ ๑,๒๐๐ ตัว ในแคว้นเอกซ์เตรมาดูรา ทางตะวันตกของประเทศ ตามการแจ้งอย่างเป็นทางการจากหน่วยงานด้านสุขภาพสัตว์แห่งชาติของสเปนต่อองค์การสุขภาพสัตว์โลก

ประมาณสิบวันต่อมา พบการติดเชื้อไวรัสสายพันธุ์เดียวกันในฝูงแม่ไก่พันธุ์จำนวน ๔๕,๐๐๐ ตัว ในแคว้นคาสตีญา-ลา มันชา ซึ่งอยู่ติดกับพื้นที่แรก โดยจุดที่เกิดการระบาดครั้งที่สองนี้อยู่ห่างจากจุดแรกไปทางเหนือมากกว่า ๒๐๐ กิโลเมตร การระบาดของไข้หวัดนกครั้งก่อนในสเปนสิ้นสุดลงเมื่อเดือนมีนาคม ปี พ.ศ.๒๕๖๕ แหล่งที่มาของการติดเชื้อครั้งล่าสุดถูกระบุว่าเกิดจากการสัมผัสกับสัตว์ป่า

ตั้งแต่ต้นเดือนกุมภาพันธ์ มีนกป่าประมาณ ๘๐ ตัวที่ตรวจพบเชื้อไวรัสสายพันธุ์เดียวกันใน ๘ พื้นที่ ตามรายงานอย่างเป็นทางการที่ส่งถึงองค์การสุขภาพสัตว์โลก โดยในจำนวนนี้ ๖ รายพบในแคว้นเอกซ์เตรมาดูรา ส่วนกรณีแรกเกิดขึ้นในแคว้นอันดาลูเซียทางตอนใต้สุดของประเทศ และกรณีล่าสุดพบในแคว้นบาสก์ทางตอนเหนือสุดของสเปน ในช่วงสองสัปดาห์ที่ผ่านมา มีการยืนยันการระบาดของไข้หวัดนกเพิ่มเติมในสหราชอาณาจักรเชื่อมโยงกับไวรัสสายพันธุ์เดียวกัน โดย ณ วันที่ ๑ สิงหาคม จำนวนฝูงสัตว์ที่ติดเชื้อโรคไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงในประเทศตลอดปีนี้อยู่ที่ ๕๕ ฝูง ตามข้อมูลจากกระทรวงเกษตรของรัฐบาลอังกฤษ

การระบาดล่าสุดมีการกระจายตัวอย่างกว้างขวางทั่วประเทศ โดยสถานที่ที่ได้รับผลกระทบประกอบด้วย ๓ แห่งในภาคตะวันตกเฉียงใต้ของอังกฤษ หนึ่งแห่งในภาคตะวันออก หนึ่งแห่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และอีกหนึ่งแห่งในภาคตะวันออกของสกอตแลนด์ หนึ่งในฝูงสัตว์ที่ได้รับผลกระทบถูกระบุว่าเป็นนกที่ถูกเลี้ยงไว้ในกรง และอีกฝูงหนึ่งมีนกสำหรับล่าสัตว์ประมาณ ๒,๕๐๐ ตัว

ภาพรวมสถานการณ์ไข้หวัดนกในฝูงสัตว์ปีกของยุโรป

ยกเว้น ประเทศสเปนและสหราชอาณาจักร ฤดูกาลการระบาดของไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูง โดยทั่วไปยังคงอยู่ในช่วงสงบ เมื่อรวมการระบาดล่าสุด สองกรณีในสเปน ขณะนี้มีการบันทึกการระบาดในสัตว์ปีกเชิงพาณิชย์รวมทั้งสิ้น ๒๕๒ รายใน ๑๙ ประเทศทั่วภูมิภาค ตามข้อมูลจากระบบสารสนเทศโรคสัตว์ของคณะกรรมาธิการยุโรป หรืออีซี ณ วันที่ ๓๐ กรกฎาคม ฐานข้อมูลนี้ใช้ติดตามโรคสัตว์ที่อยู่ในบัญชีเฝ้าระวังของประเทศสมาชิกสหภาพยุโรปและบางประเทศใกล้เคียง เช่น ตุรกี แต่ไม่รวมสหราชอาณาจักร

ฮังการี มีจำนวนการระบาดในสัตว์ปีกเลี้ยงมากที่สุดในภูมิภาคในปี พ.ศ.๒๕๖๘ โดยมีทั้งหมด ๑๐๕ ครั้ง รองลงมาคือโปแลนด์ ๘๕ ครั้ง และอิตาลี ๒๑ ครั้ง ไม่มีประเทศอื่นใดในภูมิภาคที่มีการระบาดในฟาร์มเกิน ๙ ครั้ง เพื่อเปรียบเทียบ ในปี พ.ศ.๒๕๖๗ มีการยืนยันการระบาดของไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูง ในสัตว์ปีกเชิงพาณิชย์จำนวน ๔๕๑ ครั้งจาก ๒๐ ประเทศ ตามระบบของอีซี

ระบบของอีซียังมีหมวดแยกสำหรับติดตามสถานการณ์ไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูง ในสัตว์ปีกที่เลี้ยงในกรงหรือเพื่อความเพลิดเพลิน เช่น สัตว์ปีกในครัวเรือนหรือในสวนสัตว์ ณ วันที่ ๓๐ กรกฎาคม มี ๑๖ ประเทศที่รายงานการระบาดในกลุ่มนี้รวมทั้งสิ้น ๗๒ ครั้ง สถานการณ์ยังคงทรงตัวตลอดช่วงสามสัปดาห์ที่ผ่านมา โดยมีการยืนยันการระบาดเพิ่มเติมเพียงหนึ่งกรณีในสัตว์ปีกที่เลี้ยงในครัวเรือนในสาธารณรัฐเช็ก เมื่อช่วงกลางเดือนกรกฎาคม ในปี พ.ศ.๒๕๖๗ มี ๑๗ ประเทศที่รายงานการระบาดในสัตว์ปีกที่เลี้ยงในกรงหรือเพื่อความเพลิดเพลิน รวมทั้งสิ้น ๑๔๒ กรณี ผ่านระบบของอีซี

ไข้หวัดนกในสัตว์ป่า

ตั้งแต่กลางเดือนกรกฎาคม หน่วยงานสัตวแพทย์แห่งชาติของ 10 ประเทศในภูมิภาคได้ยืนยันการตรวจพบเชื้อไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงในสัตว์ป่า รายงานเหล่านี้ที่ส่งถึงองค์การสุขภาพสัตว์โลก และคณะกรรมาธิการยุโรป แสดงให้เห็นว่าไวรัสเหล่านี้ยังคงแพร่กระจายอยู่ในสัตว์ป่าของภูมิภาค ในช่วงสามสัปดาห์ที่ผ่านมา มี 7 ประเทศที่รายงานกรณีใหม่ในสัตว์ป่าผ่านฐานข้อมูลของคณะกรรมาธิการยุโรป ได้แก่ ฝรั่งเศส สาธารณรัฐไอร์แลนด์ เนเธอร์แลนด์ นอร์เวย์ ไอร์แลนด์เหนือ โปรตุเกส และสเปน

ณ วันที่ ๓๐ กรกฎาคม มี ๓๑ ประเทศในภูมิภาคที่รายงานการระบาดในสัตว์ป่ารวมทั้งสิ้น ๖๐๙  ครั้ง (ทุกสายพันธุ์ของไวรัส) ผ่านระบบของคณะกรรมาธิการยุโรป ตั้งแต่ต้นปี ตลอดทั้งปีที่ผ่านมา มี ๓๒ ประเทศที่รายงานการระบาดของไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงในสัตว์ป่ารวม ๙๒๖ กรณีในฐานข้อมูลเดียวกัน หลังจากเว้นช่วงไปสามเดือน มีการยืนยันการพบเชื้อไวรัส H5N1 ในสัตว์ป่าจำนวน 2 ตัวในประเทศฮังการี ตามการแจ้งล่าสุดจากองค์การสุขภาพสัตว์โลก นอกจากนี้ หน่วยงานในเบลเยียมและสหราชอาณาจักรยังได้รายงานกรณีเพิ่มเติมต่อองค์การสุขภาพสัตว์โลกเช่นกัน

รายงานจากหน่วยงานเฉพาะกิจของสหราชอาณาจักร

เกี่ยวกับแนวโน้มการฉีดวัคซีนป้องกัน ไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงในสัตว์ปีก ปัจจุบัน การฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงในสัตว์ปีกในสหราชอาณาจักรถูกห้าม ยกเว้นในกรณีจำกัด เช่น สวนสัตว์ สำหรับตอนนี้ การรักษาความปลอดภัยทางชีวภาพอย่างเข้มงวดยังคงเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการป้องกันการติดเชื้อในฝูงสัตว์ปีก อย่างไรก็ตาม หน่วยงานเฉพาะกิจร่วมระหว่างภาคอุตสาหกรรมและรัฐบาลได้เผยแพร่รายงานเกี่ยวกับผลการศึกษาล่าสุด ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญในการนำความรู้และความเข้าใจล่าสุดมาใช้เพื่อปกป้องฝูงสัตว์ปีกจากไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงในอนาคต โรคนี้กำลังเป็นปัญหาในระดับโลก โดยมีการกลับมาระบาดซ้ำอย่างต่อเนื่องในช่วงหลายปีที่ผ่านมา แม้แต่ในฤดูร้อน ตามรายงานของคณะทำงานด้านการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดนกที่จัดทำโดยกระทรวงสิ่งแวดล้อม อาหาร และกิจการชนบทแห่งสหราชอาณาจักร

รายงานฉบับนี้ครอบคลุมประเด็นต่าง ๆ เช่น ผลกระทบต่อการค้าและสุขภาพมนุษย์ ความต้องการทรัพยากรด้านสัตวแพทย์และห้องปฏิบัติการ รวมถึงการวิเคราะห์ต้นทุนและผลประโยชน์ โดยมีการประเมินโอกาส ข้อจำกัด และปัจจัยอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการฉีดวัคซีน คณะทำงานพบว่า ประเด็นนี้มีความซับซ้อน อย่างไรก็ตาม ได้มีการระบุขั้นตอนสำคัญที่จำเป็นในลำดับถัดไป ได้แก่ การทดลองฉีดวัคซีนในฟาร์ม โดยเริ่มจากฝูงไก่งวง และการตรวจสอบขีดความสามารถของห้องปฏิบัติการ เพื่อรองรับการเฝ้าระวังโรคในวงกว้างมากขึ้น

ในปี พ.ศ. ๒๕๖๖ ประเทศฝรั่งเศสได้เริ่มดำเนินโครงการฉีดวัคซีนป้องกันไข้หวัดนกชนิดรุนแรง โดยกำหนดให้ ฝูงเป็ดเชิงพาณิชย์ต้องได้รับวัคซีนโดยบังคับ แต่ยังไม่อนุญาตให้ใช้ในสัตว์ปีกประเภทอื่น 

เอกสารอ้างอิง

Linden J. 2025. Spain: latest European country to confirm return of avian flu. [Internet]. [Cited 2025 Aug 4]. Available from: https://www.wattagnet.com/poultry-meat/diseases-health/avian-influenza/news/15752140/spain-latest-european-country-to-confirm-return-of-avian-flu

ภาพที่ ๑ สเปนเป็นประเทศล่าสุดในยุโรปที่ยืนยันการกลับมาของไข้หวัดนก (แหล่งภาพ Jorono | Pixabay)