หวัดนกอาละวาดในเอเชีย และยุโรป

ในเดือนนี้ องค์กรสุขภาพสัตว์โลก (OIE) เปิดเวบไซต์ใหม่เป็นช่องทางการติดตามโรคไข้หวัดนกใหม่เพื่อรับมือกับการระบาดอย่างรวดเร็วของโรค โดยเฉพาะเอเชีย และยุโรป เสมือนการประลองพลังระหว่างเอเชีย H5N6 และยุโรป H5N8 สงครามโลกเพื่อต่อสู้โรคไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงยังดำเนินต่อไป ในเอเชีย เกาหลีใต้ดูจะเผชิญปัญหาหนักหน่วงที่สุด การควบคุมความเสียหายในภาคสัตว์ปีกต้องใช้มาตรการของรัฐบาล เพื่อให้มั่นใจว่า จะไม่เกิดภาวะขาดแคลนไข่ไก่ในประเทศ ขณะเดียวกัน ญี่ปุ่น ไต้หวัน อินเดีย และอิสราเอล ก็มีรายงานการระบาดใหม่เมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา ภายในยุโรป ฝรั่งเศส กำลังต่อสู้กับเชื้อไวรัสไข้หวัดนกหลายชนิด ขณะที่ สับไทป์ H5 ตรวจพบเป็นครั้งแรกในกรีซ มอนเทเนโกร และบัลกาเรีย ทั้งนี้นับตั้งแต่เดือนมกราคมปี ค.ศ.๒๐๑๔ ถึงพฤศจิกายน พ.ศ.๒๐๑๖ เพียงสองปีเท่านั้น โรคไข้หวัดนกได้ระบาดเป็นวงกว้างถึง ๗๗ ประเทศ โดยตรวจพบเชื้อไวรัสถึง ๑๓ สายพันธุ์ 

               เวบไซต์ใหม่สำหรับการติดตามโรคไข้หวัดนกของ OIE นี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างความเข้าใจต่อโรคไข้หวัดนก โดยเป็นช่องทางที่ง่ายต่อการเข้าถึงคำแนะนำของ OIE ว่าด้วย การควบคุมโรค และการระมัดระวังสถานการณ์โรคไข้หวัดนกทั่วโลก เนื่องจาก ช่วงไม่กี่เดือนที่ผ่านมานี้ โรคไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูง (Highly pathogenic avian influenza, HPAI) มีการระบาดเกือบทุกภูมิภาคของโลก สัตว์ปีกตาย หรือทำลายไปจำนวนมาก สิ่งเหล่านี้กระตุ้นให้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการแลกเปลี่ยนข้อมูลเกี่ยวกับการป้องกัน และควบคุมโรค รวมถึง คำแนะนำ และมาตรการที่ OIE กำหนดในระดับนานาชาติ

ในภูมิภาคเอเชีย เกาหลีใต้ต้องต่อสู้กับโรคไข้หวัดนกชนิด HPAI โดยสัตว์ปีกมากกว่า ๒๒ ล้านตัวทั่วไปประเทศจำเป็นต้องทำลายทิ้ง เพื่อควบคุมโรคที่มีสาเหตุจากเชื้อไวรัสสับไทป์ H5N6 มาตรการควบคุมโรคโดยควบคุมการเคลื่อนย้ายยานพาหนะเป็นเวลา ๒๑ วัน เพื่อควบคุมการแพร่กระจายของเชื้อไวรัส ซึ่งมีประสิทธิภาพดีสำหรับการระบาดระหว่างปี ค.ศ. ๒๐๑๔ ถึง ๒๐๑๕ จากการระบาดของเชื้อไวรัสสับไทป์ H5N8 ซึ่งทำให้เกิดความสูญเสียสัตว์ปีกไปมากกว่า ๑๔ ล้านตัวในครั้งนั้น แต่เชื้อไวรัสสับไทป์ H5N6 ที่ระบาดทั่วประเทศเวลานี้มีที่มาจากนกอพยพ สำหรับฟาร์มสัตว์ปีกทั้งประเทศรวม ๑๖๖ ล้านตัว ความเสียหายไปทั้งหมด ๒๒ ล้านตัวจาก HPAI คิดเป็นอัตราส่วนมากกว่า ๑๓ เปอร์เซ็นต์ของสัตว์ปีกทั้งหมด ราคาของสินค้าสัตว์ปีกในเกาหลีใต้เวลานี้เป็นสัญญาณของความยากลำบากทางการตลาด กระทรวงเกษตร อาหาร และกิจการชนบท จึงได้ลดภาษีนำเข้าผลิตภัณฑ์ไข่ทั้งหมด ๘ ชนิด รวมถึง ไข่แดง และไข่ผง โดยจะลดลงต่ำถึง ๐ เปอร์เซ็นต์จากเดิมที่กำหนดไว้ระหว่าง ๘ ถึง ๓๐ เปอร์เซ็นต์ในช่วง ๖ เดือนตั้งแต่เดือนมกราคมเป็นต้นไป

ญี่ปุ่น ก็เกิดการระบาดของ HPAI ชนิดเดียวกับเกาหลีใต้ตั้งแต่เดือนที่แล้ว รายงานการระบาดโรคต่อ OIE ยืนยันการระบาดทั้งหมด ๗ ครั้ง โดยรายล่าสุดเกิดขึ้นที่จังหวัดคูมาโมโต บนเกาะคิวชู โดยไก่ไข่จำนวน ๕๐ ตัวจาก ๑๐๗,๐๐๐ ตัว ตาย และตัดสินใจทำลายไก่ที่เหลือทั้งหมด อีกหกฟาร์มที่มีไก่ทั้งสิ้น ๑๔๗,๐๐๐ ตัวภายในรัศมี ๓ กิโลเมตรรอบฟาร์มที่ติดเชื้อกำลังตรวจสอบ แม้จะสังเกตไม่พบอาการของโรค แต่ฟาร์มทั้งหมดถูกกักกันโรค ไม่อนุญาตให้นำไก่ หรือไข่เคลื่อนย้ายออกจากฟาร์ม ภายในรัศมี ๑๐ กิโลเมตรรอบฟาร์มยังมีไก่อีก ๙๖๐,๐๐๐ ตัวใน ๑๙ พื้นที่ ซึ่งสัตว์ปีก และผลิตภัณฑ์ไม่อนุญาตให้เคลื่อนย้ายออกจากพื้นที่

               ไต้หวัน สั่งฆ่าเชื้อโรงฆ่าในกรุงไทเปภายหลังผลการทดสอบเป็นบวกต่อเชื้อไวรัสไข้หวัดนกสับไทป์ H5 รัฐบาลออกคำเตือนให้ประชาชนบริโภคผลิตภัณฑ์จากสัตว์ปีกทุกชนิดให้ปรุงสุกทั่วถึง ตามรายงานอย่างเป็นทางการต่อ OIE พบว่า ไก่มีผลบวกต่อเชื้อไวรัส H5N8 HPAI โดยทุกตัวอย่างพบได้ที่โรงฆ่า สองตัวอย่างจากกรุงไทเป และอย่างละหนึ่งตัวอย่างจากเมือง Kaohsiung และ Nantou ซากสัตว์ปีกทั้งหมด ๒,๙๒๘ ตัวอย่างถูกทำลาย เชื้อไวรัสชนิดนี้ ตรวจพบได้เป็นระยะในไต้หวันในช่วงสองปีที่ผ่านมา

               อินเดีย เชื้อไวรัสโรค HPAI สับไทป์ H5N1 คืนสู่อินเดียตามรายงานของ OIE พบอีกาตายจำนวนมาก และสัตว์ปีก ๒,๒๔๒ ตัวอย่าง ให้ผลบวกที่เมือง Keranga ในรัฐ Orissa ในทางตะวันออกของประเทศ   

                อิสราเอล พบการระบาดใหม่ของเชื้อไวรัสโรค HPAI สับไทป์ H5N8 ทั้งหมด ๑๗ ครั้ง จากการยืนยันโดยเจ้าพนักงานรัฐต่อ OIE โดย ๘ ครั้ง พบในนกป่า ส่วนที่เหลือเป็นสัตว์ปีกฟาร์มที่เลี้ยงในสี่ภูมิภาคของประเทศ สร้างความเสียหายต่อสัตว์ปีกว่า ๑๑๙,๐๐๐ ตัว จากการทำลายสัตว์ป่วยเพื่อควบคุมโรค การระบาดก่อนหน้านี้สี่ครั้ง พบว่า สัตว์ปีกเสียชีวิต หรือถูกทำลายไปกว่า ๘๐,๐๐๐ ตัว  

 ในภูมิภาคยุโรป ตรวจพบเชื้อไวรัส HPAI ครั้งแรกในหลายประเทศทั้งกรีซ บัลกาเรีย และมอนเตนีโกร

               ฝรั่งเศส กระทรวงเกษตรได้รายงานการระบาดของโรค HPAI ๖๔ ครั้งในสัตว์ปีกฟาร์ม และอีก ๕ ครั้งในนกป่า โดยการระบาดของโรค HPAI สับไทป์ H5N8 ทั้งหมด ๕๒ ครั้ง โดยมีการระบาดถึง ๑๘ ครั้งในสัปดาห์ที่ผ่านมาเพียงสัปดาห์เดียว อันเป็นผลมาจากการตรวจคัดกรองที่เพิ่มขึ้นทางตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศ ส่วนใหญ่เป็นฟาร์มเป็ดที่เลี้ยงใกล้เคียงกับฟาร์มที่มีการระบาดก่อนหน้านั้ นอกเหนือจากทางตะวันตกเฉียงใต้ของฝรั่งเศส ยังตรวจพบเชื้อไวรัส H5N8 รายงานในนกป่า ๒ ตัวที่ตายในบริเวณนอร์มังดีในทางตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศ โดยผลการทดสอบทางห้องปฏิบัติการพื้นที่ดังกล่าว ยังมีรายงานการตรวจพบเชื้อไวรัสชนิดความรุนแรงต่ำ (Low pathogenic avian influenza, LPAI) สับไทป์ H5N1, H5N3 และ H5N8 ตามรายงานที่ส่งไปยัง OIE สัตว์ปีกอย่างน้อย ๓๑,๖๐๐ ตัว โดยเฉพาะ เป็ด ถูกทำลายในสัปดาห์ที่ผ่านมาภายหลังผลการทดสอบยืนยันเชื้อไวรัส LPAI

               เยอรมัน มีรายงานโรค HPAI จากเชื้อไวรัส H5N8 ทั้งหมด ๕ ครั้งในนกป่า และยังรายงานการระบาดของโรคในฟาร์มเลี้ยงสัตว์ปีก ๖ ฟาร์มให้กับ OIE ในช่วงปลายสัปดาห์ที่ผ่านมา รวมถึง สัตว์ปีกที่เลี้ยงหลังบ้าน และฟาร์มเลี้ยงสัตว์ปีกเชิงพาณิชย์ในหลายรัฐของ Saxony และ North Rhine-Westphalia มีทั้งไก่งวง เป็ด และห่านที่เสียชีวิต หรือถูกทำลายจากการติดเชื้อ

               โปแลนด์ มีรายงานการระบาดใหม่ของโรค HPAI จากเชื้อไวรัส H5N8 จากเชื้อยืนยันแล้ว ๑๐ ครั้ง ส่งผลต่อจังหวัด Lubuskie, Lesser Poland, West Pomeranina และ Mazovia รวมถึง ฟาร์มอีก ๕ แห่ง และสัตว์ปีกเลี้ยงหลังบ้านอีก ๒ ฝูง และนกป่า โดยรวมแล้วมีสัตว์ปีกทั้งหมด ๑๑๕,๐๐๐ ตัวที่ตาย หรือถูกทำลายในการระบาดครั้งนี้

               บัลกาเรีย กรีซ และมอนเทเนโกร สามประเทศนี้มีรายงานโรค HPAI เป็นครั้งแรก จากนกป่าในอุทยานแห่งชาติ โดยบัลกาเรีย ยืนยันการตรวจพบเชื้อไวรัส สับไทป์ H5 ในฟาร์มสองแห่ง สัตว์ปีกเลี้ยงหลังบ้านอีก ๕ ฝูง  

               สวีเดน รายงานโรค HPAI จากเชื้อไวรัสชนิด H5N8 ในฟาร์มเลี้ยงสัตว์ปีกแห่งที่สอง โดยการระบาดก่อนหน้านี้เกิดขึ้นในฝูงสัตว์ปีกเลี้ยงหลังบ้านในเกาะภายในเมือง Stockholm

               รัฐบาลเนเธอร์แลนด์ยืนยันการระบาดของโรค HPAI ครั้งใหม่อีกสองครั้ง โดยครั้งแรกเกิดขึ้นในเมือง Stolwijk ทางตอนใต้ของฮอลแลนด์ ถัดจากนั้นไม่กี่วันเมือง Zoetewoude ในจังหวัดเดียวกันมีรายงานยืนยันการตรวจพบโรค HPAI สับไทป์ H5 จากฟาร์มไก่แห่งหนึ่งที่เลี้ยงไก่จำนวน ๒๘,๕๐๐ ตัว และอีกฟาร์มหนึ่ง จำนวน ๓๐,๐๐๐ ตัวที่อยู่ในรัศมี ๑ กิโลเมตร รัฐบาลตัดสินใจทำลายสัตว์ป่วยทั้งหมดเพื่อหยุดยั้งการแพร่กระจายของโรค

               หลายประเทศในยุโรปรายงานการระบาดครั้งใหม่ของโรคไข้หวัดนกชนิด HPAI ในนกป่า ได้แก่ ฟินแลนด์ สวิตเซอร์แลนด์ สวีเดน เดนมาร์ก สหราชอาณาจักร และโรมาเนีย

เอกสารอ้างอิง

Linden J. 2016. Avian flu rampage not easing in Asia, Europe. [Internet]. [Cited 2016 Dec 29]. Available from: http://www.wattagnet.com/articles/29349-avian-flu-rampage-not-easing-in-asia-europe

OIE, 2017. New OIE web portal on avian influenza. [Internet]. [Cited 2017 Jan 10]. Available from: http://www.oie.int/en/for-the-media/press-releases/detail/article/new-oie-web-portal-on-avian-influenza/

ภาพที่ ๑ แผนที่แสดงการระบาดของโรคไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูง วงกลมสีแดงคือ พื้นที่ยังคงเกิดการระบาดอย่างต่อเนื่อง วงกลมสีน้ำเงินคือ พื้นที่จัดการปัญหาได้เรียบร้อยแล้ว