คุณภาพซาก เครื่องมือตรวจสอบปัญหาสารพิษจากเชื้อราในไก่เนื้อ

วิธีการที่นิยมกันทั่วไปสำหรับการตรวจสอบการปนเปื้อนสารพิษจากเชื้อราในอาหารสัตว์ โดยการเก็บตัวอย่างวัตถุดิบอาหารสัตว์ ทางเลือกใหม่สำหรับการตรวจติดตามปัญหาสารพิษจากเชื้อราได้โดยการตรวจสอบรอยโรคที่โรงเชือด

วิธีการตรวจสอบรอยโรคของสัตว์ปีกในโรงเชือด สารพิษจากเชื้อราสามารถก่อให้เกิดรอยโรคได้หลายชนิดในอวัยวะภายใน ขึ้นกับชนิดของสารพิษจากเชื้อราที่พบในอาหารสัตว์ว่าจะทำลายอวัยวะชนิดใด การตรวจสอบรอยโรคสารพิษจากเชื้อราเป็นเครื่องมือเพิ่มเติมสำหรับการเฝ้าระวังปัญหา

การตรวจสอบสารพิษจากเชื้อราจากรอยโรคที่โรงเชือด

ข้อมูลการวิเคราห์สารพิษจากเชื้อราในวัตถุดิบ และอาหารสัตว์ ไม่สามารถให้ภาพที่สมบูรณ์องการปนเปื้อนสารพิษจากเชื้อราที่แท้จริงได้ บางครั้งระดับของสารพิษจากเชื้อราที่ตรวจพบมีระดับต่ำมาก หรือไม่สามารถตรวจพบได้เลย บ่อยครั้ง นักวิชาการอาหารสัตว์อาจเข้าใจว่าสามารถควบคุมทุกสิ่งไว้ได้อยู่แล้ว และความเสี่ยงต่ำ แต่ก็ยังสามารถสังเกตเห็นผลกระทบของสารพิษจากเชื้อราในฟาร์มได้ เนื่องจาก

๑. สารพิษจากเชื้อรามีความหลากหลายของชนิด และกระจายทั่วไปในวัตถุดิบ และอาหารสัตว์ในระดับต่ำบ้าง สูงบ้าง

๒. ในทางปฏิบัติ ปริมาณตัวอย่างน้อยมาก ไม่สามาถเป็นตัวแทนที่ให้ผลที่ดีได้ เช่น จำนวนตัวอย่างต้องมากกว่า ๑๐๐ ตัวอย่างต่อแบทช์ที่มีขนาด ๘๐ ตัน

๓. การปรากฏของสิ่งที่บดบังสารพิษจากเชื้อราไม่ให้ตรวจพบได้

๔. การเสริมฤทธิ์ร่วมกันระหว่างสารพิษจากเชื้อรา

๕. การได้รับสารพิษจากเชื้อราในระดับต่ำเป็นเวลานาน

เพื่อให้ได้ภาพที่สมบูรณ์ของปัญหาสารพิษจากเชื้อรา พยาธิวิทยาสามารถใช้เป็นเครื่องมือเสริมเพิ่มเติมสำหรับการประเมินผลกระทบของสารพิษจากเชื้อราต่อสัตว์ โดยอาศัยรอยโรคภายนอกที่จำเพาะสำหรับสารพิษจากเชื้อรา ในบางครั้ง อาจเก็บตัวอย่างอวัยวะที่ได้รับผลกระทบเพื่อตรวจวินิจฉัยทางจุลพยาธิวิทยา

สัตวแพทย์ทั่วโลกมีความรู้เป็นอย่างดีเลิศกับเชื้อแบคทีเรีย และไวรัส สิ่งแรกที่สัตวแพทย์นึกขึ้นได้มักเป็นโรคติดเชื้อ แต่มักลืมคิดไปถึงรอยโรคที่เกิดจากสารพิษเชื้อรา หรือไม่เคยรู้จักมาก่อนเลยด้วยซ้ำ 

สิ่งสำคัญที่ต้องระลึกไว้เสมอคือ เมื่อทุกสิ่งทำทุกอย่างแล้ว และไม่มีการตอบสนองต่อยาปฏิชีวนะ หรือวัคซีน ให้คิดถึงสารพิษจากเชื้อรา สารพิษจากเชื้อมักไม่ทำให้สัตว์ตาย แต่ทำให้สัตว์เติบโตช้าลง ใช้เวลาเลี้ยงนานขึ้น ไม่เพียงแต่รอยโรคที่เกิดจากสารพิษจากเชื้อราในการวินิจฉัยแยกอาจทำให้ตัดสินใจผิดไปจากความเป็นจริง เทคนิคนี้ไม่เพียงใช้ประโยชน์ได้ในโรงเชือดเท่านั้น แต่ยังประยุกต์ใช้ได้ในฟาร์ม ด้านการป้องกัน เช่น การใช้ตัวจับสารพิษจากเชื้อรา หากผลิตภัณฑ์ที่สามารถจับกับสารพิษจากเชื้อราได้ดี ไม่เพียงผลผลิตจะดีขึ้น แต่ผู้ผลิตสัตว์ยังเห็นคุณภาพซากที่โรงเชือดเปลี่ยนไปจากเดิม ขณะที่อุบัติการณ์ของสารพิษจากเชื้อราลดลง

รอยโรคสำคัญจากสารพิษเชื้อรา

องค์ความรู้ด้านพยาธิวิทยาเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการจำแนกปัญหา ประสบการณ์ทางคลินิกช่วยให้สามารถวิเคราะห์เพิ่มเติมได้ในห้องปฏิบัติการ วิธีการนี้เหมาะกับโรงเชือด จึงต้องให้ความสำคัญกับการเรียนรู้วิธีการปฏิบัติงานตามปรกติของพนักงาน เพื่อให้เข้าใจได้ว่ายังมีปัจจัยที่เกี่ยวข้องอื่นด้วยหรือไม่

ซากที่ปนเปื้อนด้วยสารพิษจากเชื้อราจะถูกปลดทิ้งด้วยหรือไม่ขึ้นกับกฎระเบียบ และกฏหมายของแต่ละประเทศ ในสุกร อวัยวะส่วนใหญ่ที่เกิดโรค เช่น ตับที่ดำเยิ้ม ไตที่มีถุงน้ำ ปอดที่บวม หรือความผิดปรกติที่เกิดขึ้นในอวัยวะสืบพันธุ์จะถูกดึงออกจากกระบวนการผลิต อวัยวะถูกนำออกมา เนื่องจาก ลักษณะที่ปรากฏขึ้นภายนอก สำหรับสัตว์ปีก กฏระเบียบภาครัฐไม่ได้กำหนดไว้สำหรับซากสัตว์ปีกที่อาจมีความสัมพันธ์กับสารพิษจากเชื้อรา ประเด็นสำคัญคือ พนักงานตรวจซากในโรงเชือดอาจจะไม่ค่อยคุ้นเคยกับรอยโรคที่สัมพันธ์กับสารพิษจากเชื้อรา จำเป็นต้องให้ความรู้ และนำภาพของรอยโรคแสดงให้พนักงานเหล่านี้รู้จัก และสามารถจำแนกจากสาเหตุอื่นๆที่เป็นไปได้

เมื่อมีการสื่อสารจากโรงเชือดให้กับผู้ผลิตในฟาร์ม หรือโรงงานอาหารสัตว์ก็จะเกิดประโยชน์ต่อองค์กรโดยภาพรวม โดยเฉพาะ เมื่อมีการสร้างระบบการสื่อสารแบบเรียลไทม์สำเร็จ ขั้นแรกเป็นการสร้างความตระหนักต่อปัญหา และผลกระทบจากสารพิษเชื้อราของสัตวแพทย์ และผู้บริหารโรงเชือด และให้ความรู้จดจำรอยโรคสำคัญที่อาจเกิดจากสารพิษเชื้อรา ข้อมูลที่ได้จากโรงเชือดควรถูกแบ่งปันให้กับสัตวแพทย์ผู้รับผิดชอบดูแลฟาร์มอื่นๆ เพื่อให้คำแนะนำ เมื่อทุกฝ่ายคุ้นเคยกับภาพรอยโรคสำคัญดังกล่าว ก็จะรายงาน และคอยติดตามผ่าซากที่ฟาร์มต่อไป ขั้นตอนเหล่านี้เป็นวิธีที่ง่ายที่สุด และราคาถูกที่สุดในการสร้างระบบการสื่อสารข้อมูลภายในภาคการผลิตทั้งฟาร์ม และโรงงานอาหารสัตว์สามารถแบ่งปันข้อมูลระหว่างกัน เป็นการบูรณาการร่วมกันระหว่างสัตวแพทย์ นักวิชาการอาหารสัตว์ ฟาร์มเลี้ยงสัตว์ และฝ่ายควบคุมคุณภาพในโรงเชือด  

เอกสารอ้างอิง

Ploegmakers M. 2020. Interview: Agrimprove – mycotoxin lesions in slaughterhouses. [Internet]. [Cited 2020 Jun 29]. Available from: https://www.allaboutfeed.net/Mycotoxins/Articles/2020/6/Interview-Agrimprove--mycotoxin-lesions-in-slaughterhouses-604183E/

ภาพที่ ๑  คุณภาพซากไก่ที่โรงฆ่า และปัญหาสารพิษจากเชื้อรา (แหล่งภาพ Katherine Herborn, University of Plymouth)