นักวิจัยด้านสารเติมอาหารสัตว์ร่วมแบ่งปันความรู้
และประสบการณ์ เพื่อแลกเปลี่ยนร่วมกันเกี่ยวกับระบบภูมิคุ้มกัน การอักเสบ
ไมโครไบโอตาในลำไส้ สุขภาพสัตว์ และผลการผลิตสัตว์
โดยความเครียดจากความร้อนเป็นประเด็นสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อสรีรวิทยา สวัสดิภาพ
และผลการผลิต
ผลกระทบของความร้อนต่อสุขภาพทางเดินอาหารในปศุสัตว์เป็นสิ่งที่น่าทึ่งอย่างยิ่ง
ความเครียดจากความร้อนต่อสัตว์สามารถส่งผลต่อการทำลายผนังลำไส้ได้
สัตว์จะแสดงอาการหอบหายใจจนกระทั่งไม่สามารถรักษาอุณหภูมิใจกลางร่างกายไว้ได้อีก สัตว์แต่ละชนิดก็จะมีความไวรับต่อความร้อนได้แตกต่างกัน
สำหรับมนุษย์ยังสามารถขับเหงื่อ เพื่อบรรเทาความร้อนภายในร่างกายได้ แต่สุกร
และสัตว์ปีกไม่ได้มีต่อมเหงื่อเหมือนมนุษย์ ดังนั้น
วิธีการขับความร้อนออกจากร่างกายก็ต้องใช้กลไกที่แตกต่างกันออกไป ถึงกระนั้น กลไกการควบคุมความร้อนของร่างกายสุกร
และสัตว์ปีกก็มีประสทธิภาพต่ำ จนเกิดผลลัพธ์ที่คาดไม่ถึง
เมื่อระบบการควบคุมควมร้อนที่มีความจำเป็นสำหรับชีวิตสัตว์เกินกว่าจะรับมือให้สามารถทำหน้าที่ได้เป็นปรกติ
ช่วงตั้งครรภ์
และให้นมลูกก็มีการสร้างความร้อนขึ้นปริมาณมาก สัตว์จะมีความทนทานต่ออุณหภูมิที่สูงขึ้นได้น้อยลง
สัตว์ที่กำลังตั้งท้อง หรือให้นมลูกจะมีความไวต่อความร้อนสูงกว่าปรกติ
แม่โคที่กำลังให้นมจึงมีความไวรับต่อความร้อนสูงขึ้น เมื่อมีการผลิตน้ำนมปริมาณมาก
แต่ร่างกายที่ใหญ่ก็ยังเก็บกักความร้อนได้มากกว่าสัตว์ที่มีร่างกายขนาดเล็ก
ผลกระทบต่อพฤติกรรม
และสรีรวิทยาของความร้อนที่สามารถสังเกตเห็นได้
การตอบสนองทางพฤติกรรมที่สามารถเห็นได้ในปศุสัตว์คือ การหอบหายใจ
โดยทำงานคล้ายคลึงกับการขับเหงื่อโดยการระเหยเป็นไอน้ำที่เพิ่มสูงขึ้น
แต่ผ่านน้ำลาย ความร้อนจะลดความอยากอาหาร และการกินอาหาร
จึงแน่ชัดว่าส่งผลต่อประสิทธิภาพการผลิต
สัตว์ที่เกิดความเครียดจากความร้อนยังมีประสิทธิภาพในการย่อยอาหารลดลง เนื่องจาก
ระบบทางเดินอาหารที่บกพร่องจากปรกติ ดังนั้น ระหว่างที่สัตว์ร้อน
จึงพยายามปั๊มความร้อนย้อนเลือดจากทางเดินอาหารไปยังผิวหนัง เพื่อให้ความร้อนแผ่รังสีออกไปสู่สิ่งแวดล้อมได้ง่ายขึ้น
และลดการไหลเวียนเลือดไปยังทางเดินอาหาร
ภาวะอัลคัลโลซิสในระบบหายใจ
ในช่วงอากาศร้อน
ภาวะอัลคัลโลซิสในระบบหายใจ (respiratory alkalosis)
เปรียบเทียบกับความรู้สึกหัวเบาลงภายหลังการเป่าลูกโป่ง
ภาวะดังกล่าวเป็นผลมาจากการหายใจเอาอากาศออกเพิ่มขึ้น คล้ายกับการหอบหายใจของสัตว์
ภาวะอัลคาโลซิส เป็นการเพิ่มขึ้นของระดับพีเอช เนื่องจาก
การสูญเสียแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ที่มีฤทธิ์เป็นกรดจากการหายใจออกเพิ่มขึ้น
ระดับพีเอชในเลือดถูกควบคุมอย่างเข้มงวด เนื่องจาก
มีความเกี่ยวข้องกับปฏิกิริยาทางชีวเคมีทุกปฏิกิริยาในร่างกาย
มีกลไกที่ควบคุมภาวะอัลคาโลซิสหลายอย่างขณะสัตว์หอบหายใจ
แต่กลไกเหล่านี้มีราคาที่ต้องจ่าย และทำให้ประสิทธิภาพลดลง
ความเชื่อมโยงระหว่างการอักเสบ
และความเครียดจากความร้อน
หน้าที่สำคัญอย่างหนึ่งของลำไส้คือ
การเป็นด่านป้องกันภายในร่างกายต่อสิ่งแวดล้อมภายนอกในช่องทางเดินอาหาร
ความร้อนส่งผลกระทบต่อการทำหน้าที่ของลำไส้ให้ลดลง และปล่อยให้เชื้อจุลินทรีย์
และแอนติเจนชนิดต่างๆเข้าสู่ร่างกาย ส่งผลให้เกิดการอักเสบ
การเปลี่ยนแปลงที่สำคัญของต่อมไร้ท่อด้วยความเครียดจากความร้อน
เนื่องจาก ต่อมไร้ท่อเป็นศูนย์กลางการควบคุมอุณหภูมิร่างกาย
จึงได้รับอิทธิพลอย่างมากโดยความเครียดจากความร้อน โดยเฉพาะ ฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์
ที่มีหน้าที่ควบคุมอุณหภูมิร่างกายโดยการปรับอัตราการเผาผลาญพื้นฐานภายในร่างกาย
เมื่อสัตว์ประสบกับปัญหาความร้อนก็จะลดระดับของฮอรโมนจากต่อมไทรอยด์
และการสร้างความร้อนลง แม้ว่าจะช่วยบรรเทาปัญหาได้ในระยะสั้น
เพื่อรักษาอุณหภูมิร่างกาย
ฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์ก็ยังมีความจำเป็นต่อการเจริญเติบโตของสัตว์ และผลการศึกษายังแสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างระดับฮอร์โมนจากต่อมไทรอยด์
และอัตราการเจริญเติบโตที่ลดลงในสภาวะอุณหภูมิอบอุ่น
การตอบสนองของต่อมไร้ท่ออื่นๆก็สามารถเกิดขึ้นได้ระหว่างความเครียดจากความร้อน เช่น
คอร์ติซอล
ผลกระทบของความร้อนต่อสุขภาพสัตว์ปีกพันธุ์
ผลกระทบต่อของความร้อนต่ออวัยวะสืบพันธุ์ของสุขภาพสัตว์ปีกพันธุ์เป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดสำหรับผู้ประกอบการผลิตในฟาร์ม
ทั้งเรื่องคุณภาพไข่ อัตราการผสมติด และการรอดชีวิตของตัวอ่อน
ส่งผลให้จำนวนลูกไก่ที่ได้น้อยลง นอกเหนือนั้น ยังส่งผลกระทบต่อประสิทธิภาพการเจริญเติบโตของลูกสัตว์ต่อไปได้ด้วย
การป้องกันการผลกระทบของความเครียดจากความร้อน ๓ ประการ ได้แก่
โครงสร้างโรงเรือน พันธุกรรม และอาหารสัตว์ แต่ละวิธีการก็จะมีข้อดี และข้อเสีย
แตกต่างกัน ความจริงแล้วก็ควรปฏิบัติให้ครบถ้วน
การควบคุมโครงสร้างโรงเรือนอย่างง่ายๆก็จะเป็นการใช้ผ้าบังเป็นร่มเงาเพิ่มขึ้น
แล้วติดตั้งสเปรย์หมอก พัดลม เพื่อระบายความร้อนให้มีประสิทธิภาพเพิ่มขึ้น
แม้ว่าวิธีนี้จะเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพดีมาก แต่ก็เป็นต้นทุนสูงเช่นเดียวกัน
สำหรับการปรับปรุงพันธุกรรม สัตว์บางชนิด เช่น โค และแกะ สามารถเลือกใช้สายพันธุ์ที่มีความทนทานต่อความร้อน
แต่ก็ต้องยอมรับว่า ประสิทธิภาพการผลิตก็อาจจะลดลง
หรือมีปัญหาด้านคุณภาพผลิตภัณฑ์ด้วยเช่นกัน เมื่อเปรียบเทียบกันแล้ว
ยังมีข้อเสียบ้างในการปรับปรุงด้านโภชนาการ
เมื่อตัดสินใจเพิ่มต้นทุนอย่างเหมาะสมก็ควรจได้รับผลตอบแทนในทางบวกจากการลงทุน
มุมมองด้านความเครียดจากความร้อนสำหรับอุตสาหกรรมการผลิตปศุสัตว์
แม้ว่าเป้าหมายที่ท้าทายส่วนใหญ่สำหรับการลดการปล่อยแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์จะสามารถบรรลุผลสำเร็จได้
แต่อุณหภูมิโลกก็ยังเพิ่มสูงขึ้น นั่นหมายถึงว่า
ไม่ใช่เพียงอุบัติการณ์คลื่นความร้อนจะเพิ่มขึ้น แต่ยังพบว่า
ฤดูร้อนยาวนานกว่าปรกติ
และผู้ผลิตจำเป็นต้องบริหารจัดการความเครียดจากความร้อนในการเลี้ยงสัตว์
การปรับตัวกลับยุคสมัยนิวนอร์มัลต้องผสมผสานร่วมกัน
ปรับแต่งระบบการผลิตสัตว์ที่เหมาะสม และให้ความสำคัญเป็นพิเศษกับการเผชิญหน้ากับปัญหาความร้อน
เอกสารอ้างอิง
Cottrell JJ. 2021. A really hot topic: Heat stress. [Internet]. [Cited 2021 Jun 1]. Available from: https://www.allaboutfeed.net/animal-feed/feed-additives/a-really-hot-topic-heat-stress/ภาพที่
๑ นักวิจัยถกประเด็นความเครียดจากความร้อนในฟาร์มเลี้ยงสัตว์ปีก (แหล่งภาพ Phytobiotics)