ผลการศึกษาล่าสุด: หวัดนกกำลังเป็นภัยคุกคามในยุโรป

 แนะนำให้เตรียมความพร้อมสำหรับการระบาดของโรคไข้หวัดนกไปยังสปีชีส์อื่นๆที่ไม่ใช่สัตว์ปีก

การประเมินความเสี่ยงต่อเชื้อไวรัสไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงล่าสุด มีคำแนะนำอย่างกว้าง ๕ ข้อสำหรับเตรียมรับมือการความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้นในการติดต่อไปยังสปีชีส์อื่นๆที่ไม่ใช่สัตว์ปีก เชื้อไวรัสกำลังเป็นภัยคุกคาม และการกลายพันธุ์ที่บ่อยทำให้โอกาสที่จะเกิดการเปลี่ยนแปลงไปติดต่อสู่สปีชีส์อื่นๆที่ไม่ใช่สัตว์ปีกเพิ่มขึ้น

ทั้งนี้เป็นบทสรุปจากผลการศึกษาครั้งล่าสุดเกี่ยวกับการกลายพันธุ์ของเชื้อไวรัส และผลลัพธ์ที่เป็นไปได้โดยสำนักความปลอดภัยอาหารยุโรป หรือเอฟซา และศูนย์ป้องกันและควบคุมโรคยุโรป หรืออีซีดีซี นายเบิร์นฮาร์ด เอิร์ล ผู้อำนวยการเอฟซา มองว่า เชื้อไวรัสไข้หวัดนกได้ขยายวงการระบาดในปี พ.ศ.๒๕๖๖ ไปยังสัตว์หลายสปีชีส์ที่ไม่เคยปรากฏมาก่อนว่าสามารถติดเชื้อได้

 การกลายพันธุ์มีความเชื่อมโยงกับโอกาสการแพร่กระจายไปสู่มนุษย์ จำเป็นต้องมีการตรวจสอบที่รวดเร็ว และการตอบสนองอย่างทันเหตุการณ์ การร่วมมือกันและแบ่งปันข้อมูลของทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องยังเป็นสิ่งจำเป็นในการจัดการกับปัญหาโรคไข้หวัดนกครั้งนี้  

 ผลการศึกษาการกลายพันธุ์ของเชื้อไวรัส ผู้เชี่ยวชาญจากเอฟซาพบเชื้อไวรัส ๓๔ สายพันธุ์ที่มีโอกาสติดเชื้อไปยังมนุษย์และสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมอื่นๆได้

               นอกเหนือจากนั้น รายงานยังเตือนถึงปัจจัยบางประการที่อาจเพิ่มความเสี่ยงของเชื้อไวรัสที่จะแพร่กระจายออกไปจากสัตว์สู่มนุษย์ ปัจจัยสำคัญ ได้แก่ การเลี้ยงฟาร์มอย่างหนาแน่น ระบบความปลอดภัยทางชีวภาพที่บกพร่อง การทำลายป่า การสร้างเมือง และการค้าขายระหว่างประเทศ

การให้วัคซีน

               ข้อแนะนำจากเอฟซาและอีซีดีซีจากผลการศึกษาครั้งนี้

-            ภายใต้หลักการของการป้องกันโรค แนะนำให้เข้มงวดด้านระบบความปลอดภัยทางชีวภาพ การฝึกอบรมพนักงาน แผนการรับมือกับการระบาดของโรค และการให้วัคซีนสัตว์ปีก นอกจากนี้ คนงานในฟาร์มเลี้ยงสัตว์ปีกมีความเสี่ยงสูงต่อการติดเชื้อควรให้วัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดใหญ่ และปฏิบัติตามแนวทางการให้ยาต้านไวรัส

-             สำหรับภาคสัตวแพทย์ การเฝ้าระวังโรคสัตว์เป็นกุญแจสำคัญ โดยเฉพาะในช่วงที่มีความเสี่ยงสูงต่อโรค และการยืนยันโรคระบาด แนะนำให้ตรวจติดตามสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่ป่วยและตายที่มีโอกาสติดเชื้อจากนกป่า และฟาร์มสัตว์ปีกได้

-            การตรวจสอบการกลายพันธุ์ และการปรับตัวของเชื้อไวรัสให้ติดต่อสู่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม จะอาศัยการตรวจลำดับสารพันธุกรรม เอฟซา/อีซีดีซี กระตุ้นให้มีการลงทุนระบบที่ใช้ในการตรวจหาการเปลี่ยนแปลงระดับพันธุกรรมที่เกี่ยวข้องกับโอกาสที่เชื้อไวรัสจะแพร่กระจายจากสัตว์สู่คนง่ายขึ้น

คำแนะนำอื่นๆอีก ๒ อย่างครอบคลุมด้านสาธารณสุข แนะนำว่า การเฝ้าระวังโรคในมนุษย์ที่มีความเสี่ยงสูงต่อการได้รับเชื้อ ควรครอบคลุมชนิดของเชื้อไวรัส และการเฝ้าระวังระหว่างช่วงเวลาที่มีการระบาดสูงที่สุด โดยเรียกร้องให้ตื่นตัวมากขึ้นต่อโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อไปยังกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูง และบุคลากรทางการแพทย์ นอกเหนือจากนั้น แผนการตอบสนองอย่างมีประสิทธิภาพจำเป็นต้องพัฒนาและสื่อสารก่อนที่จะเกิดการระบาดใหญ่ในมนุษย์ในอนาคต

นอกเหนือจากความเห็นทางวิชาการที่เผยแพร่ไปแล้ว เอฟซา/อีซีดีซี ยังได้ร่างแนวทางในการสอบสวนโรค และควบคุมโรคไข้หวัดนก ด้วยความร่วมมือตามนโยบายสุขภาพหนึ่งเดียวครอบคลุมทั้งทางการแพทย์และสัตวแพทย์ มีวัตถุประสงค์ที่จะสนับสนุนแผนระดับชาติของประเทศสมาชิกในสหภาพยุโรป

แปดประเทศยุโรปรายงานการระบาดโรคไข้หวัดนกในฟาร์มสัตว์ปีก

               ในช่วงวันที่ ๒๒ ถึง ๒๙ มกราคม ห้าประเทศยุโรปได้รายงานการระบาดใหม่ ๑๒ ครั้งในฟาร์มสัตว์ปีก ตามระบบการจัดการข้อมูลโรคสัตว์โดยคณะกรรมาธิการยุโรป หรืออีซีเมื่อวันที่ ๒๙ มกราคม จากช่องทางนี้ อีซีสามารถตรวจติดตามโรคสัตว์สำคัญในประเทศสมาชิกอียู และประเทศข้างเคียงได้

               อ้างอิงตามการระบาดใหม่นี้ในช่วงสัปดาห์ล่าสุด โปแลนด์ อิตาลีพบเพิ่มอีก ๒ ฟาร์ม และอีกฟาร์มในเยอรมัน ฮังการี และลิธัวเนีย โดยภาพรวม พบการระบาดเกิดขึ้นแล้ว ๔๓ ครั้งในสมาชิก ๘ ประเทศ โดยอิตาลีเหมาไป ๒๐ ครั้ง และโปแลนด์อีก ๑๐ ครั้ง การระบาดครั้งแรกของปี พ.ศ.๒๕๖๘ มีรายงานในลิธัวเนีย

การระบาดเกิดจากเอช ๕ เอ็น ๑ ทั้งหมด

               นอกเหนือจากนั้น หน่วยงานด้านสัตวแพทย์ของประเทศยุโรป ๓ แห่งได้รายงานแจ้งให้กับโวอ้าเกี่ยวกับการระบาดที่เชื่อมโยงกับเชื้อไวรัสเดียวกันในฟาร์มสัตว์ปีก โดยยังพบการระบาดต่อไปอีก ๔ แห่งในสหราชอาณาจักร และอีกอย่างละ ๑ แห่งในบัลกาเรียและเนเธอร์แลนด์  

               เกิดความวิตกกังวลต่อการเสียหายอย่างรุนแรง ฟาร์มสัตว์ปีก และองค์การผู้เลี้ยงสัตว์ปีก เรียกร้องให้รัฐบาลสหราชอาณาจักรอนุญาตการใช้วัคซีนป้องกันสัตว์ปีกจากไข้หวัดนก ปัจจุบัน การให้วัคซีนป้องกันโรคไข้หวัดนกยังไม่ได้รับการอนุญาตให้ทำในสัตว์ปีก สอดคล้องกับรายงานของบีบีซี การให้วัคซีนป้องกันเชื้อไวรัสชนิดนี้ยังไม่ได้รับอนุญาตให้ใช้ในสหราชอาณาจักร และการควบคุมโรคยังขึ้นกับการเข้มงวดระบบป้องกันโรค และกำจัดสัตว์ป่วยที่ติดเชื้อ

การระบาดเพิ่มขึ้นในนกเลี้ยงในกรง และสัตว์ป่า

               การระบาดของโรคไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูง ยังคงพบในนกเลี้ยงในกรง ในสี่ประเทศในช่วงสัปดาห์ของวันที่ ๒๙ มกราคมที่ผ่านมา ซึ่งนกเลี้ยงในกรง ยังรวมถึง สัตว์ปีกที่เลี้ยงหลังบ้าน สวนสัตว์ และโรงเรือนที่คล้ายกัน โดยมีการระบาดเกิดขึ้นอีก ๗ ครั้งในเยอรมัน โปรตุเกส ฝรั่งเศส และโปแลนด์ นอกจากนั้น โวอ้ายังแจ้งเตือนการระบาดใหม่ในเบลเยียม เกาะอังกฤษ และฮังการี สำหรับประชากรนกป่าพบครั้งแรกของปี พ.ศ.๒๕๖๘ จากเอช ๕ เอ็น ๑ ในเบลเยียม ลิธัวเนีย มอลโดวา และสโกวาเกีย อ้างอิงตามระบบอีซี ขณะเดียวกัน เจ็ดประเทศในยุโรปตะวันตกยังพบการระบาดต่อไป

               นอกเหนือจากนั้น สัตว์ป่วยที่เป็นนกป่ารายแรกที่มีบันทึกในโวอ้าอยู่ในโปแลนด์ และจังหวัดทางตะวันตกของประเทศยูเครน ขณะที่ เกาะอังกฤษ และสาธารณรัฐไอร์แลนด์ยืนยันโรคแล้วในนกป่า ขณะเดียวกัน นกป่าอีก ๘ ตัวให้ผลบวกต่อเชื้อไวรัสไข้หวัดนกเอช ๕ เอ็น ๑ แวเรียนต์ในไอซ์แลนด์ โวอ้ายังรายงานว่า เชื้อไวรัสเดียวกันยังพบเป็นครั้งแรกในจิ้งจอกอาร์กติกอีกด้วย  

เอกสารอ้างอิง

Linden J. 2025. Study: Avian flu seen as growing threat in Europe. [Internet]. [Cited 2025 Feb 5]. Available from: https://www.wattagnet.com/poultry-meat/diseases-health/avian-influenza/article/15736688/study-avian-flu-seen-as-growing-threat-in-europe

ภาพที่ ๑ หวัดนกกำลังเป็นภัยคุกคามในยุโรป