แบคเทอริโอฝาจป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียในอากาศ

 การใช้ยาปฏิชีวนะเคยเป็นวิธีที่มีประสิทธิภาพในการควบคุมเชื้อแบคทีเรีย แต่ก็ก่อให้เกิดปัญหาเชื้อแบคทีเรียดื้อยา หรือเอเอ็มอาร์ แบคทีเรียที่พบได้ทั่วไป แพร่กระจายไปตามมูลสัตว์ น้ำ หรืออาหาร ยังสามารถปนเปื้อนอยู่ในอากาศ แบคเทอริโอฝาจเป็นมาตรการควบคุมเชื้อแบคทีเรียในอากาศที่มีประสิทธิภาพดี 

               ความกังวงต่อปัญหาการใช้ยาปฏิชีวนะไม่เหมาะสม แม้ว่าจะพยายามกำหนดมาตรการลดการใช้ยาปฏิชีวนะในฟาร์มสัตว์ปีก แต่เชื้อดื้อยาก็เพิ่มจำนวนได้อย่างรวดเร็ว แซงหน้าการพัฒนายาปฏิชีวนะชนิดใหม่เข้าสู่ตลาด อย่างไรก็ตาม หนทางแก้ไขที่กำลังเป็นความหวัง ได้แก่ แบคเทอริโอฝาจ (ฝาจ) กำลังได้รับความสนใจอย่างมากในการเป็นทางเลือกใหม่สำหรับป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย ฝาจเป็นเชื้อไวรัสก่อโรคสำหรับแบคทีเรีย ปรากฏทั่วไปในสิ่งแวดล้อม รวมถึง ไมโครไบโอตาของมนุษย์

โรคโคไลบาซิลโลซิส

               โรคโคไลบาซิลโลซิสในสัตว์ปีกมีความสำคัญมากในการผลิตสัตว์ปีก โดยเฉพาะ เชื้อ อี.โคไล ก่อโรคในสัตว์ปีก หรือเอเพค ทำให้ไก่ป่วยได้ทุกอายุ และทุกระบบการผลิต เชื้อเอเพคสามารถพบได้ในระบบทางเดินอาหารของไก่ และสิ่งแวดล้อม จึงเป็นเชื้อฉวยโอกาสเมื่อภูมิคุ้มกันอ่อนแอก็จะไปเพิ่มจำนวนในเนื้อเยื่อและอวัยวะ โรคโคไลบาซิลโลซิสสามารถก่อโรคได้หลายทางทั้งการติดเชื้อในกระแสเลือด การอักเสบของถุงหุ้มหัวใจ โรคถุงลม การอักเสบของท่อนำไข่ และการอักเสบของเยื่อบุช่องท้อง นอกจากนั้น โรคโคไลบาซิลโลซิสมีสาเหตุจากเชื้อ อี.โคไล ที่ได้รับจีนกำหนดความรุนแรงหลายชนิด และมีที่มาจากหลากหลายแหล่ง

               ยาปฏิชีวนะทางสัตว์แพทย์สามารถผ่านระบบทางเดินอาหารของสัตว์โดยไม่ผ่านการแปรรูป แล้วขับออกมาทางมูลสัตว์ ยาปฏิชีวนะเหล่านี้สามารถถ่ายทอดจากมูลสัตว์ออกสู่ดินและน้ำ ระหว่างนั้นก็มีโอกาสสัมผัสกับเชื้อแบคทีเรียแล้วพัฒนาภาวะดื้อยาปฏิชีวนะขึ้นภายในเซลล์ได้

จีนดื้อยาจากสิ่งแวดล้อม

                  แม้ว่า อาหารสัตว์จะไม่มีแบคทีเรียมีชีวิต แต่ก็อาจปนเปื้อนด้วยดีเอ็นเอของแบคทีเรีย เช่น จากดิน ที่มีจีนดื้อยาอยู่ จีนเหล่านี้มีโอกาสถูกเก็บโดยแบคทีเรีย เช่น อี. โคไล ที่พบในลำไส้ของไก่ หรือในอากาศภายในฟาร์มสัตว์ปีก เมื่อแบคทีเรียรับเอาจีนดื้อยาเข้าไปแล้ว ก็สามารถแบ่งปันกับเพื่อนๆแบคทีเรียต่อไปได้อีก แถมด้วยเชื้อแบคทีเรียต่างสปีชีส์อีกมากมาย

การลดเอเพคในอากาศ

               บริษัท โปรตีออน ฟาร์มาซูติคัล พัฒนาผลิตภัณฑ์ บาฟาคอล ซึ่งเป็นแบคเทอริโอฝาจที่ช่วยป้องกันการติดเชื้อ อี.โคไล ก่อโรค หรือเอเพค ได้ แบคเทอริโอฝาจเป็นส่วนสำคัญของระบบนิเวศทั่วโลก มีบทบาทช่วยควบคุมแบคทีเรีย ยิ่งไปกว่านั้น แบคเทอริโอฝาจยังไม่มีฤทธิ์ตกค้าง ไม่เป็นพิษ และสามารถย่อยสลายได้เองตามธรรมชาติ ผลิตภัณฑ์นี้ออกฤทธิ์ควบคุมการตาย และได้ผลผลิตกลับมาเป็นปรกติ ช่วยรักษาไมโครไบโอมของสัตว์ปีก โดยเฉพาะ การเจริญเติบโต ประสิทธิภาพการผลิต และผลการเลี้ยงโดยภาพรวม เหมาะสำหรับใช้ในสัตว์ปีกชนิดต่างๆ ไม่เพียงไก่อย่างเดียว ยังใช้ได้ดีในไก่งวง เป็ด นกพิราบอีกด้วย จากความร่วมมือกับสถาบันการผลิตสัตว์ในประเทศโปแลนด์ ในการศึกษาในสัตว์ แสดงให้เห็นถึง ประสิทธิภาพของบาฟาคอลในไก่เนื้อ

               การศึกษาคุณภาพอากาศในโรงเรือนสัตว์ปีก เน้นไปที่เอเพคที่ดื้อยาปฏิชีวนะ ไก่เนื้ออายุ ๑ วัน สุ่มแบ่งกลุ่มเป็น ๓ กลุ่มๆละ ๑๖๐ ตัว ได้แก่ กลุ่มควบคุมลบ กลุ่มที่ให้ยาปฏิชีวนะเป็นเอนโรฟลอกซาซิน ขนาด ๑๐ มิลลิกรัมต่อกิโลกรัมเป็นเวลา ๖ วัน และกลุ่มทดลองใช้บาฟาคอลขนาด ๑ × ๑๐^๖ พีเอฟยูต่อตัวทุกวัน การทดลองสิ้นสุดในวันที่ ๓๖ บาฟาคอล และยาปฏิชีวนะผสมใส่น้ำให้ไก่กิน โดยให้ทุกวันตลอดการเลี้ยง และเอนโรฟลอกซาซินให้เพียง ๖ วันที่อายุ ๘ ถึง ๑๓ วัน เก็บตัวอย่างอากาศก่อนและหลังการให้ยาปฏิชีวนะสำหรับตรวจหาเชื้อก่อโรคเอเพคในวันที่ ๖ และ ๒๒ แล้วประเมินเชื้อดื้อยา

               ผลการทดลองแสดงให้เห็นว่า ในวันที่ ๒๒ ของการทดลองภายหลังการให้ยาปฏิชีวนะสังเกตพบเชื้อดื้อยาในสิ่งแวดล้อมเปรียบเทียบกับตัวอย่างที่เก็บในวันที่ ๖ นอกจากนั้น ในกลุ่มที่ให้ยาปฏิชีวนะเอนโรฟลอกซาซิน ระดับของเชื้อดื้อยาสูงที่สุดเทียบกับกลุ่มอื่นๆ สิ่งที่น่าสนใจอย่างมากคือ ระดับของเชื้อดื้อยาต่ำลงอย่างมากในกลุ่มที่ให้แบคเทอริโอฝาจเปรียบเทียบกับกลุ่มควบคุมลบ

สรุปการทดลอง

               การให้บาฟอคอลไม่ทำให้ระดับการดื้อยาในไก่เนื้อเพิ่มขึ้นแตกต่างจากการให้ยาปฏิชีวนะด้วยเอนโรฟลอกซาซิน และยังช่วยลดการใช้ยาปฏิชีวนะ ไม่ทำให้เกิดการกระจายจีนดื้อยาในสิ่งแวดล้อม แบคเทอริโอฝาจเป็นสารเติมอาหารสัตว์ชนิดใหม่ที่พัฒนาโดยบริษัท โปรตีออน ฟาร์มาซูคิคอล ช่วยลดการใช้ยาปฏิชีวนะโดยไม่จำเป็นในห่วงโซ่การผลิตอาหาร และช่วยให้สุขภาพสัตว์ดีขึ้นอีกด้วย     

เอกสารอ้างอิง

Proteon Pharmaceuticals. 2023. The role of bacteriophages in the prevention of airborne bacteria. [Internet]. [Cited 2023 Dec 13]. Available from: https://www.poultryworld.net/article/the-role-of-bacteriophages-in-the-prevention-of-airborne-bacteria/

ภาพที่ ๑ แบคเทอริโอฝาจป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรียในอากาศ  (แหล่งภาพ Shutterstock)