ผู้ผลิตไก่เนื้อยูเครนรุกส่งออกอียู

การส่งออกเนื้อไก่จากยูเครนไปยังอียูทะยานสูงขึ้นอย่างมากในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา สร้างความกังวลต่ออนาคตของเกษตรกรในสหภาพยุโรปว่ากำลังตกอยู่ในสถานการณ์สุ่มเสี่ยง อย่างไรก็ตาม ข้อตกลงใหม่ระหว่างยูเครน และอียู ที่ปรับปรุงล่าสุด พยายามสร้างเงื่อนไขด้านปริมาณการส่งออก และผู้ผลิตยูเครนจึงเริ่มให้ความสนใจต่อตลาดยูโรป

การนำเข้าสินค้าสัตว์ปีกจากยูเครนไปยังตลาดอียูจัดเตรียมขึ้นตามข้อตกลง Deep and Comprehensive Free Trade Areas (DCFTA) โดยกำหนดให้ยูเครนสามารถเข้าตลาดเดียวของยุโรปในเฉพาะบางภาคส่วน และอนุญาตให้นักลงทุนอียูในภาคส่วนดังกล่าวให้ปฏิบัติตามแนวทางเดียวกับประเทศสมาชิกในอียู ร่างแก้ไขใหม่นี้ยังรอการรับรองจากสภายุโรป คาดการณ์ว่า ยูเครนจะได้รับอนุญาตให้ได้โควต้าการส่งออกเนื้อไก่ยกเว้นภาษีเพิ่มขึ้นอีก ๕๐,๐๐๐ ตันให้กับยูโรป โดยร่างแก้ไขนี้คาดว่าจะทำให้เกมส์เปลี่ยนไปทันที

ปัจจุบัน ยูเครนสามารถส่งออกซากไก่ได้ ๒๐,๐๐๐ ตัน และเนื้อสัตว์ปีกอีก ๒๐,๐๐๐ ตัน รวมถึง เนื้ออกไก่ โดยไม่เสียภาษี อย่างไรก็ตาม ยังไม่รวมสินค้าเนื้อไก่ติดกระดูกที่เป็นผลิตภัณฑ์มูลค่าน้อย เชื่อว่าเมื่อถึงเวลาของ DCFTA แล้ว จะไม่เป็นที่สนใจของผู้ส่งออกสัตว์ปีกในยูเครน อย่างไรก็ตาม ผู้ผลิตสัตว์ปีกยักษ์ใหญ่ในยูเครนอย่าง MHP พบว่าสามารถส่งออกเนื้ออกไก่ติดกระดูกได้โดยได้รับการยกเว้นภาษีให้กับผู้ประกอบการโรงงานแปรรูปในยุโรปเพื่อตัดกระดูกออกอีกที

 บริษัทได้ซื้อบริษัทแปรรูปเนื้อในเนเธอร์แลนด์ แล้วเพิ่มการส่งออกเนื้อไก่ติดกระดูกเพิ่มขึ้นไปยังอียูจาก ๓,๕๐๐ ตันในปี พ.ศ.๒๕๕๙ เป็น ๒๗,๐๐๐ ตันในปี พ.ศ. ๒๕๖๐ สินค้าทั้งหมดที่ส่งออกอยู่ในกลุ่มรายการที่ได้รับการยกเว้นภาษี โดยไม่มีการจำกัดปริมาณ ในห้าเดือนแรกของปี พ.ศ. ๒๕๖๒ นี้ เนเธอร์แลนด์เป็นผู้ซื้อรายใหญ่ที่สุดของเนื้อสัตว์ปีกจากยูเครนในโลกตามหลังซาอุดิอาระเบีย แค่เนเธอร์แลนด์เพียงประเทศเดียวนำเข้าเนื้อสัตว์ปีกจากยูเครน ๑๗,๑๐๐ ตัน รวมมูลค่าราว ๑,๖๐๐ ล้านบาท

ในปี พ.ศ.๒๕๕๑ บริษัท MHP หยุดการซื้อจากผู้ผลิตสัตว์ปีกในสโวเวเนีย Perutnina Ptuj เชื่อว่ามีเป้าหมายในการกระตุ้นศักยภาพการส่งออกไปยังตลาดอียู การขยายตัวอย่างรวดเร็วทำให้คณะกรรมการธิการยุโรปเตรียมการรองรับ และการแก้ไขข้อตกลง DCFTA ก็ออกแบบมาเพื่อประนีประนอมให้เกิดความพึงพอใจทุกฝ่าย

ไม่มีใครชนะ   

องค์กรในยุโรปเสียงของภาคธุรกิจเนื้อสัตว์ปีกในยุโรป (AVEC,  The Voice of Europe's Poultry Meat Sector) โดยทำหน้าที่เป็นกระบอกเสียงเพื่อสื่อสาร และแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกับองค์กรระหว่างประเทศ และผู้มีอำนาจตัดสินจใน โดยมีวัตถุประสงค์หลักด้านสุขภาพสัตว์ และสวัสดิภาพสัตว์ ความปลอดภัยอาหาร และคุณภาพ การค้า และการพัฒนาธุรกิจอย่างยั่งยืน

AVEC ได้แสดงความเห็นตรงกันข้ามกับความคาดหมายของอียู หลังการประกาศข้อตกลงทางการค้าจะทำให้เกิดวิกฤติกับประเทศสมาชิก โดย AVEC แสดงความเสียใจที่บริษัทในยูเครนบางแห่งพยายามหลีกเลี่ยงการปฏิบัติตามเงื่อนไขของ DCFTA และใช้กลไกอื่นๆที่ผิดต่อเจตนารมณ์ของข้อตกลง DCFTA ฉวยโอกาสในการส่งสินค้าปริมาณที่เพิ่มขึ้นได้เป็นพิเศษ AVEC คัดค้านว่า ภาคธุรกิจสัตว์ปีกของยุโรปเกิดความเสียหายแล้วจากความผิดพลาดของคณะกรรมาธิการยุโรป ถึงกระนั้น AVEC ก็เข้าใจถึงความซับซ้อนของกลไกด้านกฎหมาย และการเมืองของการเจรจาต่อรองครั้งนี้ และภาคธุรกิจสัตว์ปีกของยุโรปจะพยายามหาหาทางออกสำหรับแก้ไขปัญหา และเชื่อว่าจะพบได้ในไม่ช้านี้  

สำหรับอุตสาหกรรมสัตว์ปีกยูเครนแล้ว ข้อตกลง DCFTA เป็นความสำเร็จครั้งใหญ่ แต่จะเป็นการดี หากโควต้าการส่งออกจะเพิ่มสูงกว่านี้ ยอดการส่งออกสินค้าที่ได้ยกเว้นภาษี ๗๐,๐๐๐ ตันของการส่งออกเนื้อสัตว์ปีกยังไม่เพียงพอ ถึงกระนั้น เชื่อว่า ก็ยังเป็นความสำเร็จครั้งใหญ่ทำให้ทราบว่าจะเจรจาต่อรองกันอย่าไรตั้งแต่เริ่มต้น

ข้อตกลงการค้านี้้อาจทำให้เสียงเรียกร้องของผู้ประกอบการยุโรปลดลง และสร้างความเชื่อมั่นต่อไปว่าจะเกิดการพัฒนาธุรกิจร่วมกันอย่างยั่งยืน และเกิดความโปร่งใสในตลาดสัตว์ปีกอียู ขณะเดียวกัน ก็จะสอดรับกับความคาดหมายที่ถูกต้องของบริษัทผู้ผลิตสัตว์ปีกยูเครนที่จะส่งออกสินค้าเนื้อสัตว์ปีกให้มีความหลากหลายไปยังประเทศสมาชิกในอียู ยูเครนจะต่อรองได้ดีกว่านี้ในรอบถัดไปสำหรับข้อตกลงทางการค้า DCFTA กับอียู

 สัมผัสได้ถึงโรคซีโนโฟเบีย

โรคซีโนโฟเบีย เป็นอาการเกลียดกลัวชาวต่างชาติ ในช่วงหลายเดือนที่ผ่านมา บริษัท MHP ผู้ประกอบการชั้นนำของยูเครนต้องเผชิญกับวิกฤติอย่างที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนจากสื่อหนังสือพิมพ์ยุโรปทั้งกล่าวหา และให้ข้อมูลที่ผิดว่า MHP ไม่ได้ปฏิบัติตามมาตรฐานด้านสวัสดิภาพสัตว์ และฉวยโอกาส ข้อกล่าวหาต่างๆเหล่านี้ล้วนไม่เป็นความจริง

เวลานี้มีการถกเถียงกันอย่างอย่างหนัก และสัมผัสได้ถึงโรคฟีโนโฟเบียต่อประเด็นการส่งออกของยูเครนไปยังอียู และโดยปราศจากคำถามว่าประเด็นปัญหาทั้งหลายเหล่านี้กล่างอ้างเกินจริงโดยกลุ่มนักล็อบบี้ที่มีผลประโยชน์แอบแฝง หามองภาพตามความเป็นจริง การส่งออกของยูเครนมีสัดส่วนเพียงร้อยละ ๑ ของตลาดสัตว์ปีกอียูเท่านั้น ยังมีสินค้าสัตว์ปีกที่มีปริมาณการส่งออกไปยังยูเครนจากอียูมากกว่าด้วยซ้ำ แต่ไม่เคยถูกหยิบยกมาคุยกัน ผู้บริหารของ MHP อ้างว่า กำลังการผลิตของยูเครนเวลานี้ถึงขีดจำกัดสูงสุดแล้ว หากยังไม่มีแผนโครงการขยายกำลังการผลิตระยะห้าปี และเม็ดเงินลงทุนมหาศาลที่ต้องหลั่งไหลเข้ามา แต่ยังไม่เห็นสัญญาณเหล่านี้ในอนาคตอันใกล้ ดังนั้น การถกเถียงด้วยความวิตกกังวลว่าการส่งออกเนื้อไก่จากยูเครนจะทะลักเข้ามาในตลาดสัตว์ปีกอียูจึงไม่มีมูลความจริงเลย

ผู้บริหารบริษัท MHP ยังอ้างว่า ยูเครนเองก็มีการเลี้ยงไก่ได้ตามมาตรฐานสวัสดิภาพสัตว์ ไม่ได้เป็นอย่างที่สื่อมวลชนบางแห่งรายงานไว้ ภาครัฐพยายามสนับสนุนอุตสาหกรรมการเกษตรเป็นสิ่งปรกติในประเทศกำลังพัฒนาส่วนใหญ่ทั่วโลก และระบบการสนับสนุนดังกล่าวก็เห็นได้ชัดเจนทั้งในอียู และสหรัฐฯ ดังนั้น ยูเครนได้ใช้ระบบการคืนภาษีเมื่อผู้ประกอบการขยายการลงทุน และธุรกิจเติบโต เปรียบเทียบกับการให้เงินอุดหนุนเกษตรกรโดยตรงของอียูที่ใช้เงินถึงร้อยละ ๔๐ ของงบประมาณ ในกรณีของอุตสาหกรรมฟาร์มในสหราชอาณาจักร เกษตรกรหยุดการผลิต หากไม่ได้รับเงินอุดหนุน และเพื่อให้เกิดความมั่นคงทางอาหาร และเพื่อวัตถุประสงค์ทางการเมือง การให้เงินอุดหนุนการทำเกษตกรรมกลายเป็นวิธีการพื้นฐานในภาคเกษตรกรรมแล้ว

 สำหรับประเด็นสวัสดิภาพสัตว์ ไม่ใช่สิ่งที่จะถกเถียงกันในบริษัท MHP เนื่องจากบริษัทมีการปฏิบัติตามข้อกำหนดของภาครัฐบาล และยังมีสถาบันทางการเงินเช่น IFC และ ERBD ให้การสนับสนุนเป็นเวลามากกว่า ๑๕ ปีแล้ว มาตรฐานสวัสดิภาพสัตว์ระดับสูงเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมบริษัท MHP สังเกตได้จากการตรวจประเมินล่าสุดในครึ่งปีแรกของปี ค.ศ. ๒๐๑๙ โดย DG Santa โดยได้รับคะแนนการประเมินสูงที่สุดเปรียบเทียบกับค่าเฉลี่ยทั่วโลก ยิ่งไปกว่านั้น บริษัท MHP กำลังผลิตสัตว์ปีกไม่ใช้ยาปฏิชีวนะ และกำลังดำเนินการไปตามแผนการเลี้ยงสัตว์ปีกอย่างยั่งยืน โดยลดการผลิตคาร์บอนในอนาคตอันใกล้นี้

กระแสลมเปลี่ยนทิศ

ประเด็นหนึ่งที่เกี่ยวข้องกับฟาร์มสัตว์ปีกยุโรปคือ MHP กำลังอยู่ในระยะที่สองของฟาร์มสัตว์ปีก Vinnitsa poultry farm อย่างรวดเร็ว ทำให้บริษัทจะสามารถผลิตเนื้อไก่ได้ ๒๖๐,๐๐๐ ตันต่อปีเพิ่มขึ้นจากยอดการผลิตเดิม และประชากรบางส่วนในยุโรปเชื่อว่าเป็นส่วนสำคัญที่ไปอยู่บนชั้นวางสินค้าทั้งหมดของอียู ขณะที่ MHP ยืนยันว่า ปริมาณที่เพิ่มขึ้นนี้มีเป้าหมายเพื่อการส่งออก ไม่ใช่สำหรับตลาดยุโรปอย่างเดียว โดย Vinnitsia จะเป็นผู้ประกอบการครบวงจรด้านสัตว์ปีกที่ใช้เทคโนโลยีการผลิตที่ทันสมัยที่สุด และใหญ่ที่สุดแห่งหนึ่งของโลก โดยยอดการผลิตที่เพิ่มขึ้นคาดว่าจะส่งไปยังตะวันออกกลาง จีน และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยจะเติบโตอย่างรวดเร็ว การเติบโตในตลาดยุโรปต่ำลงอย่างมาก และมีข้อจำกัดจากข้อตกลงตลาดเสรีระหว่างอียู และยูเครน

ควรตระหนักไว้อย่างหนึ่งว่า สถานการณ์โรคระบาดที่ทำลายอุปสงค์โปรตีนจากสัตว์ และการไหลเวียนของสินค้าในจีน และตะวันออกเฉียงใต้จากโรคอหิวาต์สุกรแอฟริกัน (ASF) ส่งผลต่อความต้องการ และราคาของเนื้อสัตว์ไปอีกจนถึงปี พ.ศ. ๒๕๖๓ ข้อวิตกกังวลว่า การนำเข้าเนื้อไก่จากยูเครนไปยังอียูในอีกไม่กี่ปีนี้จึงไม่สอดคล้องกับความเป็นจริงที่เกิดขึ้นในตลาดเนื้อสัตว์โลกวันนี้ การเคลื่อนไหวทางการตลาดที่สามารถเห็นได้คือ การส่งออกไปยังอียูลดลง เนื่องจาก ความต้องการเนื้อไก่จากตะวันออกกลาง จีน และญี่ปุ่น อันเป็นตลาดที่บริษัท MHP ได้รับการรับรอง ขณะที่ บริษัทส่วนใหญ่ในอียูยังไม่ให้การรับรอง

สิ่งเหล่านี้เป็นเหตุผลเบื้องหลังว่าทำไมบริษัท MHP จึงเริ่มต้นศึกษาโอกาสของข้อตกลง M&A ภายนอกยุโรป บริษัท MHP กำลังศึกษาความเป็นไปได้ที่จะซื้อทรัพย์สินในพื้นที่ใหม่ เช่น ตะวันออกกลาง ในยุโรป บริษัท MHP กำลังขอกู้เงิน ๓.๓ พันล้านบาทจาก ERBD เพื่อขยายกิจการโรงงาน Perutnina Ptuj

ญี่ปุ่นให้การรับรองยูเครนส่งออกไก่อย่างเป็นทางการ

เมื่อวันที่ ๒๑ สิงหาคมที่ผ่านมานี้เอง ยูเครนได้รับการรับรองให้ส่งออกเนื้อไก่ไปยังญี่ปุ่นเป็นครั้งแรก ภายหลังทั้งสองประเทศบรรลุข้อตกลงให้การรับรองด้านสุขภาพสัตว์ โดยกระทรวงความปลอดภัยอาหารแห่งรัฐยูเครนอ้างว่า ยูเครนส่งออกเนื้อไก่ไปแล้ว ๒๑๑,๐๐๐ ตันในครึ่งแรกของปีไปยังสามประเทศที่เป็นตลาดใหญ่ที่สุดของยูเครน ได้แก่ ซาอุดิอาระเบีย เนเธอร์แลนด์ และสโลวาเกีย

เอกสารอ้างอิง

Clements M. Ukraine poultry poses no threat to EU producers. [Internet]. [Cited 2019 Sep 16]. Available from: https://www.poultryworld.net/Meat/Articles/2019/9/Ukraine-poultry-poses-no-threat-to-EU-producers-472919E/  

Reuters, 2019. Ukraine to export poultry meat to Japan. [Internet]. [Cited 2019 Aug 21]. Available from: https://www.reuters.com/article/ukraine-poultry-japan/ukraine-to-export-poultry-meat-to-japan-idUSL5N25H2WS

ภาพที่ ๑ การส่งออกเนื้อไก่จากยูเครนไปยังอียูทะยานสูงขึ้นอย่างมากในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา (แหล่งภาพ https://inventure.com.ua/en/news/ukraine/mhp-seeks-to-invest-over-dollar250-mln-in-development-in-2018)