การทำลายสัตว์ปีกจากโรคไข้หวัดนกเป็นวิธีการที่ภาครัฐทั่วโลกใช้เป็นมาตรการควบคุมโรคระบาด อย่างไรก็ตาม การระบาดได้ขยายวงกว้างขวางมากขึ้น และบ่อยขึ้นจนปัจจุบัน การจ่ายชดเชยให้กับฟาร์มที่ประสบปัญหาโรคระบาดได้ไม่เพียงพอ แล้วสังคมยังจะยินยอมจ่ายเงินสำหรับความเสียหายที่ความจริงแล้ว มีวิธีการบรรเทาลงได้
ตลอดสิบปีที่ผ่านมา
อุตสาหกรรมการผลิตสัตว์ปีกสหรัฐฯ เกิดการระบาดของโรคไข้หวัดนกครั้งใหญ่มาแล้ว ๓
ครั้ง ในช่วง ๙ ปีที่ผ่านมา ตั้งแต่เมษายน พ.ศ.๒๕๕๘ ถึงมีนาคม พ.ศ.๒๕๖๗ พบไวรัสไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงไปแล้ว
๖๘๓ฟาร์ม รวมแล้วมีสัตว์ปีกตายไปราว ๑๒๘.๘ ล้านตัว ทั้งจากการติดเชื้อ
และการทำลายสัตว์ป่วย ในจำนวนนี้ส่วนใหญ่เป็นไก่ไข่ ๑๐๐.๓ ล้านตัว และไก่งวง ๒๐.๗
ล้านตัว (ตารางที่ ๑)
ตารางที่ ๑
การระบาดของโรคไข้หวัดนก และการสูญเสียสัตว์ในสหรัฐฯ ตั้งแต่เมษายน พ.ศ.๒๕๕๘ ถึงมีนาคม พ.ศ.๒๕๖๗ (ล้านตัว)
|
ปี |
การระบาด (ครั้ง) |
จำนวนสัตว์ที่สูญเสีย
(ทั้งหมด) |
ไก่ไข่ |
ไก่งวง |
|
๒๕๕๘ |
๒๒๓ |
๔๘.๑ |
๔๐.๖ |
๗.๕ |
|
๒๕๖๕ |
๓๐๖ |
๕๗.๖ |
๔๔.๓ |
๙.๗ |
|
๒๕๖๖ ถึง ๖๗ |
๑๕๔ |
๒๓.๑ |
๑๕.๔ |
๓.๕ |
|
รวมทั้งหมด |
๖๘๓ |
๑๒๘.๘ |
๑๐๐.๓ |
๒๐.๗ |
จนถึงปัจจุบัน
สหรัฐฯ ระยะเวลาผ่านไปนานราว ๗ ปีระหว่างการระบาดสองครั้งแรก แต่การระบาดใหญ่ครั้งที่
๓ ห่างจากครั้งที่ ๒ เพียงสองปีเท่านั้น หลังการสูญเสียทางเศรษฐกิจอย่างรุนแรงในปี
พ.ศ.๒๕๖๕ ก็เคยหวังว่าจะไม่เกิดขึ้นเร็วเกินไป
การระบาดครั้งใหม่นี้ได้เกิดขึ้นในอุตสาหกรรมสัตว์ปีกภายในช่วงเวลาสั้นหลังฟื้นจากโควิด
๑๙ มีประเด็นถกเถียงเกิดขึ้นมากมายตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๖๖
หนึ่งในนั้นก็เป็นการป้องกันโรคด้วยวัคซีน และกลไกการชดเชยฟาร์มที่เกิดโรคระบาด
หรือทำลายสัตว์จากงบประมาณของกระทรวงเกษตรสหรัฐ หรือยูเอสดีเอ
สถานการณ์การระบาดโรคไข้หวัดนก
สิ่งที่ชัดเจนอย่างมากเป็นความสัมพันธ์ระหว่างการติดเชื้อจากนกป่าอพยพ
ด้วยโรคไข้หวัดนก และการระบาดในฟาร์มสัตว์ปีก เส้นทางการอพยพสำคัญของนกป่าผ่านแปซิฟิก
รัฐมิสซิสซิปปี และแอตแลนติก มีอิทธิพลต่อรูปแบบการระบาดของโรค ขณะที่ในปี
พ.ศ.๒๕๕๘ เป็นผลมาจากการอพยพของนกป่ารัฐมิสซิสซิปปีเป็นหลักที่ส่งผลต่อการระบาดอย่างมากในทางมิดเวสต์ตอนเหนือในรัฐมินเนโซต้า
และเซาท์ดาโกต้า รูปแบบในปี พ.ศ.๒๕๖๖ แตกต่างจากเดิมอย่างมาก กล่าวได้ว่า
เกิดการระบาดใน ๒ พื้นที่จากเส้นทางการอพยพนกป่าในทั้งสามเส้นทาง
การระบาดครั้งแรกเกิดขึ้นในฟาร์มไก่งวงในรัฐมินเนโซต้า
และเซาท์ดาโกต้า และอีกสี่สัปดาห์ถัดมาในฟาร์มไก่พันธุ์ (เนื้อ) ในรัฐอาร์คันซอ
และอะลาบามา ในช่วงต้นเดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๖ ทั้งนี้
การระบาดในทางตอนใต้ของเส้นทางรัฐมิสซิสซิปปี
สร้างความประหลาดใจกับนักวิชาการอย่างมากที่นกป่าเดินทางไกลออกไปทางตอนใต้ ยิ่งในเดือนพฤศจิกายน
การระบาดเพิ่มถึงจุดสูงสุด ๖๑ ครั้งในฟาร์มรัฐไอโอวา แคลิฟอร์เนีย โอเรกอน
และมอนตานา นอกเหนือจากรัฐที่เคยมีการระบาดก่อนหน้านี้
ภาพที่ ๑ การระบาดของโรคไข้หวัดนกจำแนกตามชนิดสัตว์ปีก
และการสูญเสียสัตว์ในสหรัฐฯระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๖ ถึงมีนาคม พ.ศ.๒๕๖๗ (แหล่งภาพ Kauer, 2024)
ภาพที่ ๒
สิบรัฐในสหรัฐฯที่เกิดการระบาดของโรคไข้หวัดนก ระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๖
ถึงมีนาคม พ.ศ.๒๕๖๗ (แหล่งภาพ Kauer,
2024)
จำนวนครั้งของการระบาดในฟาร์มไก่งวงลดลงอย่างชัดเจนในเดือนธันวาคม
แต่จำนวนฝูงสัตว์ปีกชนิดอื่นๆที่ติดเชื้อเพิ่มขึ้นอย่างชัดเจน
โดยเฉพาะในรัฐแคลิฟอร์เนีย จำนวนฟาร์มที่ติดเชื้ออรวมแล้ว ๑๖ แห่ง เป็นฝูงเป็ด
และไก่เนื้อด้วย เปลี่ยนแปลงไปจากรูปแบบที่เคยพบในปี พ.ศ.๒๕๕๘ และ พ.ศ. ๒๕๖๕
เส้นทางอพยพนกป่าตามแปซิฟิกพบได้บ่อยขึ้นกว่าในอดีต ขณะที่ เส้นทางแอตแลนติก
ก็พบการติดเชื้อในนิวยอร์ก เพนน์ซิลวาเนีย และโอไฮโอ
เส้นทางอพยพนกตามมหาสมุทรแปซิฟิก
พบว่า นกป่าใช้เส้นทางนี้บ่อยกว่าการระบาดครั้งก่อนหน้านี้ ขณะที่
บนมหาสมุทรแอตแลนติกก็พบการติดเชื้อในนิวยอร์ค เพนน์ซิลวาเนีย และโอไฮโอ
จำนวนครั้งของการระบาดลดลงอย่างชัดเจนในเดือนมกราคม
พ.ศ.๒๕๖๗ โดยมีการติดเชื้อในฟาร์มไก่งวงในรัฐวิสคอนซิน และอินเดียน่าเพียง ๒
ครั้งและในฟาร์มไก่ไข่ และไก่เนื้อในรัฐแคลิฟอร์เนีย ๒ ครั้งเท่านั้น สิ่งที่น่าสังเกตคือ
ฟาร์มเกมเบิร์ด ๖ แห่งในรัฐคันซอ และเซาท์ดาโกต้า ก็เกิดการติดเชื้อด้วย
ในเดือนธันวาคมที่ผ่านมา มีสองรายที่เกิดขึ้นแล้วในรัฐเซาท์ดาโกต้า
แม้ว่าจำนวนครั้งของการระบาดจะลดลงในเดือนกุมภาพันธ์
ก็ยังเกิดการติดเชื้ออีกครั้งในฟาร์มไก่งวง 6 แห่งในรัฐมิสซูรี่
และเซาท์ดาโกต้า นอกจากนั้น ยังพบในฟาร์มไก่เนื้อพันธุ์อีกแห่งในรัฐโคโรลาโด
และฟาร์มไก่เนื้อในเนบราสก้า ในเดือนมีนาคม พ.ศ.๒๕๖๗ พบการระบาดเพียง ๑แห่งในฟาร์มไก่งวงในรัฐเซาท์ดาโกต้า
ด้วยอุณหภูมิที่ร้อนขึ้น จึงทำให้การระบาดสิ้นสุดลง
การวิเคราะห์เส้นเวลา
และรูปแบบการระบาดที่สำคัญ สังเกตได้ว่า การระบาดเมื่อเดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๖
คล้ายคลึงกับปี พ.ศ.๒๕๕๘ และ พ.ศ. ๒๕๖๕
ที่มีการระบาดหลายครั้งในฟาร์มไก่งวงทางมิดเวสต์ตอนเหนือ อย่างไรก็ตาม
ในเดือนถัดมา การระบาดพบบ่อยครั้งในทางตะวันตกของสหรัฐฯ โดยเฉพาะ แคลิฟอร์เนีย รวมทั้งโอเรกอน
และมอนทาน่า ขณะที่ รัฐต่างๆตามเส้นทางอพยพแอตแลนติกเกิดโรคลดลงกว่าในปี พ.ศ.๒๕๖๕
ตารางที่ ๒ การระบาดของโรคไข้หวัดนก
และความเสียหายของสัตว์ในสหรัฐฯ ระหว่างเดือนตุลาคม พ.ศ.๒๕๖๖ และมีนาคม พ.ศ.๒๕๖๗
|
เดือน |
การระบาด (ครั้ง) |
จำนวนสัตว์ที่สูญเสีย
(๑ ๐๐๐ ตัว) |
ขนาดฟาร์มเฉลี่ย (๑
๐๐๐ แห่ง) |
|
ตุลาคม ๒๕๖๖ |
๒๖ |
๑,๓๖๙ |
๕๒.๗ |
|
พฤศจิกายน ๒๕๖๖ |
๖๑ |
๘,๐๓๓ |
๑๒๑.๗ |
|
ธันวาคม ๒๕๖๖ |
๔๕ |
๑๑,๓๖๘ |
๒๕๒.๖ |
|
มกราคม ๒๕๖๗ |
๑๓ |
๒,๐๒๔ |
๑๕๕.๗ |
|
กุมภาพันธ์ ๒๕๖๗ |
๘ |
๓๑๔ |
๓๙.๓ |
|
มีนาคม ๒๕๖๗ |
๑ |
๓๑ |
๓๑.๐ |
|
รวมทั้งหมด |
๑๕๔ |
๒๓,๓๑๙ |
๑๕๐.๓ |
ความเสียหายในฟาร์มเลี้ยงสัตว์
คาดว่า
จำนวนการติดเชื้อที่สูงที่สุดส่งผลให้จำนวนความเสียหายของสัตว์มากที่สุด แม้ว่า
ฟาร์มไก่งวงจะเป็นชนิดสัตว์ปีกหลักที่เกิดโรคคิดเป็นร้อยละ ๕๙.๓
ของการระบาดทั้งหมด แต่ก็มีความเสียหายเกิดขึ้นเพียงร้อยละ ๑๕.๒ เท่านั้น
ซึ่งแตกต่างจากฟาร์มไก่ไข่ อาจเกิดการระบาดเพียงร้อยละ ๑๖.๙แต่เกิดความเสียหายถึงร้อยละ
๖๘.๗ คิดเป็นสัดส่วนสองในสามของความเสียหายในฟาร์มเลี้ยงสัตว์
ฟาร์มไก่ไข่แห่งหนึ่งในจำนวน ๒๖ ฟาร์มมีจำนวนไก่มากกว่า ๒ ล้านตัว
ในทางตรงกันข้าม จำนวนของไก่งวงในฟาร์มแฉลี่ยแล้วมีอยู่เพียง ๓๘,๐๐๐ ตัวเท่านั้น
ยิ่งเป็นฟาร์มไก่เนื้อแล้วยิ่งมีจำนวนไก่มากกว่ามาก โดยเฉลี่ยก็ ๒๓๒.๐๐๐ ตัว การระบาดในปี
พ.ศ.๒๕๕๘ และ ๒๕๖๕ มีรูปแบบของขนาดฟาร์มคล้ายคลึงกัน
ความแตกต่างของพื้นที่การระบาดที่สำคัญ
เมื่อเปรียบเทียบการระบาดของโรคไข้หวัดนกที่เกิดขึ้นในรัฐต่างๆ
แล้วให้ภาพความเสียหายของจำนวนสัตว์ก็สังเกตเห็นลักษณะที่มีความแตกต่างกัน
รัฐเซาท์ดาโกต้า มินเนโซต้า และแคลิฟอร์เนีย รวมกันคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ ๖๐
ของฟาร์มที่เกิดโรคทั้งหมด แต่จำนวนสัตว์ที่เกิดความเสียหายเป็นร้อยละ ๓๘.๕
ยิ่งเห็นได้ชัดเจนในรัฐเซาท์ดาโกต้า แม้ว่า รัฐนี้จะพบอยู่เพียงร้อยละ ๒๒.๑
แต่ก็มีจำนวนสัตว์ที่เสียหายเพียงร้อยละ ๖ เท่านั้น โดยเฉลี่ยแล้ว
ฟาร์มมีสัตว์อยู่ ๔๑,๐๐๐ ตัว ในทางตรงกันข้าม รัฐโอไฮโอแตกต่างกันออกไป จำนวนการระบาดเพียง
๖ ครั้ง มีสัดส่วนเพียงร้อยละ ๓.๙ แต่คิดเป็นจำนวนสัตว์เป็นหนึ่งในสี่ของจำนวนสัตว์ที่เสียหายทั้งหมด
หรือร้อยละ ๒๕.๕ เนื่องจากขนาดฝูงเฉลี่ยมีจำนวนมากถึง ๙๘๓,๐๐๐ ตัว
มีขนาดใหญ่กว่าเซาท์ดาโกต้า ๒๔ เท่า
ในรัฐไอโอวา
คันซอ และแคลิฟอร์เนีย สัดส่วนของการระบาดก็น้อยกว่าสัดส่วนของความเสียหายของสัตว์
โดยรัฐไอโอวามีจำนวน ๒๙๐,๐๐๐ ตัว คันซอ ๒๓๐,๐๐๐ ตัว และแคลิฟอร์เนีย ๒๐๐,๐๐๐ ตัว
เป็นที่ชัดเจนว่า การสูญเสียสัตว์พบสูงในรัฐที่มีฟาร์มเลี้ยงไก่ไข่ขนาดใหญ่ แม้ว่า
สถานการณ์คล้ายคลึงกันนี้จะเกิดขึ้นมาแล้วในปี พ.ศ.๒๕๕๘ และ ๒๕๖๕ ในขณะนั้น
ฟาร์มเลี้ยงไก่ไข่ไม่สามารถปรับปรุงระบบความปลอดภัยทางชีวภาพในการป้องกันการเข้าฟาร์ม
และการแพร่กระจายของเชื้อไวรัสไข้หวัดใหญ่ได้
สภาพอากาศก็มีบทบาทสำคัญด้วย ขณะที่ ฤดูหนาวยาวนานขึ้นก็หมายความว่า
นกป่าก็จะอพยพจากทางตะวันตกเฉียงเหนือของมิดเวสต์
และแคลิฟอร์เนียไปยังพื้นที่การเลี้ยงสัตว์ปีกพันธุ์ทางตอนเหนือทอดเวลานานออกไปกว่าปรกติได้
จึงทำให้เกิดการระบาดในคันซอ เนบราสก้า และแคลิฟอร์เนียในเดือนมกราคม
พ.ศ.๒๕๖๗
มุมมองอนาคต
นับตั้งแต่ปี
พ.ศ.๒๕๕๘ และ พ.ศ.๒๕๖๕ ที่โรคไข้หวัดนกระบาดมากกว่า ๑๕๐ ครั้ง แล้วกลับมาอีกครั้งในสหรัฐฯช่วงฤดูหนาวของปี
พ.ศ.๒๕๖๖ ถึง ๒๕๖๗ ฟาร์มไก่งวงเนื้อและฟาร์มไก่ไข่เกิดการระบาดเป็นหลัก แต่ก็พบในฟาร์มไก่เนื้อและฟาร์มเป็ดด้วยเช่นกัน
สิ่งที่แตกต่างจากการระบาด ๒ ครั้งแรกคือ รัฐทางตะวันตกพบเพิ่มขึ้นอย่างมาก เช่นเดียวกับรัฐทางตอนใต้
ขณะที่
การระบาดใหญ่ทอดเวลานานเกือบ ๗ ปี โดยไม่มีการระบาดหรือสัตว์สูญเสียระหว่างปี พ.ศ.๒๕๖๘
และ ๒๕๖๕ แต่ช่วงว่างระหว่างการระบาดครั้งล่าสุดเหลือน้อยกว่า ๒ ปี ด้วยเหตุผลดังกล่าวจึงจุดประเด็นให้เกิดข้อถกเถียงเกี่ยวกับการใช้วัคซีนในฟาร์ม
และกลไกการชดเชยทางการเงินแก่ฟาร์มที่เกิดโรคและความสูญเสียของสัตว์ โดยใช้รายได้จากภาษีมาจ่าย
กฏหมายที่กำลังออกใหม่จะขยายวงการชดเชยไปยังผู้ผลิตสัตว์ปีกที่เกิดโรคไข้หวัดนกชนิดความรุนแรงสูงด้วย
เอกสารอ้างอิง
Windhorst HW. 2024. Limitations of current avian
influenza compensation. [Internet]. [Cited 2024 Aug 19]. Available from: https://www.poultryworld.net/health-nutrition/health/limitations-of-current-disease-compensation/
ภาพที่ ๑ การทำลายสัตว์ป่วย และฟาร์มใกล้เคียงสร้างความสูญเสียอย่างมาก (แหล่งภาพ ANP, 2024)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น